Anksiyete Nedir? Belirtileri ve Tedavileri Nelerdir?

Kaygı bozukluğu olarak bilinen anksiyetenin detaylarını öğrenin. Tanımı, belirtileri, nedenleri ve tedavileri hakkındaki faydalı bilgilere ulaşabilirsiniz!

Anksiyete Bozukluğu Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Kaybolmayan ve zamanla kötüleşen kaygıya sahip olma durumu olarak açıklanabilecek anksiyete bozukluğu, zihinsel bir sağlık sorunudur. Fiziksel olarak hızlı kalp atışı ve terleme gibi etkilerle ortaya çıkan anksiyete korku ve huzursuzluk hissi yaratır. Anksiyete bozukluğu nedeniyle ortaya çıkan semptomlar; iş performansı, okul çalışmaları, ilişkiler ve günlük aktiviteleri olumsuz şekilde etkileyebilir. 

Biraz kaygı duymak normal bir şeydir. Ancak anksiyete bozukluğunda ortaya çıkan durum olağan sinirlilik ve hafif korkunun ötesine geçer. Duyguları tetikler ve aşırı tepki vermeye neden olur. İşlev görme yeteneğini olumsuz etkiler. Anksiyete bozukluğu çok sık görülen ve tevdi edilebilen psikolojik bir rahatsızlıktır.

Anksiyete (Kaygı Bozukluğu) Nedir?

Belirgin bir sebep olmaksızın sürekli ve aşırı derecede endişelenmek kaygı bozukluğunu ifade edebilecek yönergelerden biridir. Kontrol edilemeyen endişe ve korkuların kişinin hayatını önemli ölçüde etkilemesi durumudur. Ruhsal bozuklukların en yaygını olan anksiyete bozukluğu yetişkinlerin %30’unun hayatında en az bir kez görülür. 

Anksiyete bozukluğun en yaygın belirtilerinden birisi panik ataklardır. Endişe ve korku gibi duygular tehlikeli durumlarla başa çıkmaya yardımcı olan en insani duygulardır. Ancak günlük yaşamı etkileyen irrasyonel, aşırı kaygı ve endişeler yaşamak bir ruh sağlığı sorunudur. Kaygı bozukluğunun en temel özelliği kronik, günlük yaşamı engelleyen korku ve düşüncelerdir.

Anksiyetenin Nedenleri Nelerdir?

Anksiyete kişinin yaşamını olumsuz yönde etkileyen bir ruh sağlığı sorunu olarak sıkıntı verici olduğu kadar hayat kalitesini düşürücü de bir durumdur. Anksiyete nedenleri tam olarak belirlenemeyebilir. İş ya da okul hayatında yaşanan stresli durumlar kaygı bozukluğuna yol açabilir. Korku ve endişeyi tetikleyecek olaylar yaşamak da anksiyeteye neden olabilir. Diğer ruh sağlığı sorunları da bu tarz bir duruma sebebiyet verebilir. 

Kişiden kişiye değişebilen anksiyete bozukluklarına neden olan yaygın faktörler şunlardır;

• Genetik (Aile öyküsü)
• Sağlık Sorunları (Tiroid, Astım, Diyabet… vb.)
• Stresli olaylar
• Depresyon
• Madde kullanımı
• Kişilik faktörleri
• Çocukluk döneminde yaşanan olumsuzluklar
• Travmatik olaylar 
• Uyku sorunları
• Sosyal izolasyon
• Kötü yaşam kalitesi

Anksiyete Ne Kadar Yaygındır?

Yaşamın her safhasında görülebilen anksiyete çok yaygın bir ruh sağlığı sorunudur. Dünya genelinde anksiyete görülme oranı %3,7’dir. Her 100 kişiden 5 veya 6’sında kaygı bozukluğu görülmektedir. Herhangi bir yıl içinde 5 yetişkinden biri anksiyete bozukluğu belirtileri göstermektedir. 13 - 18 yaş arası 4 ergenden 1’i kaygı ile yaşamaktadır. Ayrıca anksiyete bozuklukları kadınlarda daha yaygındır. 

Sosyal kaygı ve obsesif-kompulsif bozukluk (OKB), erkekleri ve kadınları eşit derecede etkiler. Anksiyete bozukluğu depresyon gibi diğer ruh sağlığı sorunlarıyla birlikte sıklıkla yaşanır. Anksiyete bozukluğu yaşayanların sadece 3’te 1’i tedavi görmektedir. Kaygı türleri arasında en çok görülen kaygı türü fobilerdir. İkinci sırada ise sosyal kaygı bozukluğu yer alır. Anksiyete bozukluklarının yaşam boyu yaygınlığı erkekler için %26 ve kadınlar için ise %40'tır. Bu da 4 erkekten 1'i ve 10 kadından 4'ünün yaşamları boyunca bir noktada anksiyete bozukluğu geliştireceği anlamına gelir. Bir araştırmaya göre depresyonu olan kişilerin %67’si aynı zamanda anksiyete bozukluğuna da sahiptir.

Anksiyetenin Belirtileri Nelerdir?

Anksiyete fiziksel ve psikolojik semptomlarla ortaya çıkar. Her kaygı bir bozukluk değildir. Kaygı bozukluğunun ortaya çıktığını anlamak için fiziksel ve psikolojik etkilerin bir arada yoğun bir şekilde yaşanması gerekir. Anksiyete belirtileri arasında en yaygın olanı panik ataklardır. 

Panik atak ise ani ve yoğun korku hissidir. Hızlı kalp atışı, boğulma ya da baş dönmesi gibi fiziksel etkileri vardır. Her tür kaygı bozukluğunun ortak özelliği olan panik ataklarda fiziksel etkiler ön planda olur. Anksiyete ataklarından korkmak da bir anksiyete belirtisidir. Genel olarak görülen anksiyete bozukluğu belirtileri şunlardır;

• Terleme
• Hızlı nefes alma
• Gergin ve huzursuz hissetmek
• Hızlı kalp atışı
• Endişeyi kontrol etmede güçlük çekme
• Yaklaşan bir tehlike varmış gibi panik olma
• Mevcut endişe dışında bir şeye konsantre olamama
• Gastrointestinal (GI) problemler yaşamak
• Zayıf veya yorgun hissetmek
• Kaygıyı tetikleyen şeylerden kaçınma
• Mide bulantısı
• Baş dönmesi

Anksiyete Bozukluğunun Türleri Nelerdir?

Anksiyete insanları farklı şekillerde etkileyerek çeşitli bozukluklara yol açar. Anksiyete krizi çeşitli durumlarda ortaya çıkabilir. Anksiyetenin türüne göre yaşanan durumlar değişebilir. Endişe, kaygı ve korkular her türlü anksiyetede günlük yaşamı olumsuz etkileyecek boyutta olur. Anksiyete bozukluğunun türleri arasında şunlar yer alır;

• Yaygın Kaygı Bozukluğu
• Panik Bozukluğu
• Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)
• Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
• Sosyal Fobi (Sosyal Kaygı Bozukluğu)
• Spesifik Fobiler
• Tıbbi Duruma Bağlı Kaygı Bozukluğu

Başkaları tarafından yargılanma ve utanç ile karakterize edilen sosyal anksiyete korku nedeniyle sosyal ortamlardan kaçınma durumudur. Sosyal kaygı bozukluğu olan kişi başkaları tarafından olumsuz görülme endişesi duyar. Yaygın anksiyete bozukluğu birçok şey hakkında sürekli endişe duyma halidir. Kişi kaygılarını kontrol etmekte zorlanır. Anksiyete türüne göre ortaya çıkan semptomlar değişebilir.

Anksiyete Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?

Anksiyete bozukluğu teşhisi için uzman doktora başvurulması gerekmektedir. Uzman doktor hastanın sağlık durumuna, tıbbi geçmişine, gerekli testlere ve belirtilere bakarak teşhis yolunda adımlar atabilir. Anksiyete tanısı konulması için kişinin yaşadığı belirtilerin normal kaygı ve endişelerden daha fazlası olması gerekir. Ayrıca anksiyete kalp çarpıntısı gibi belirtilerin diğer sağlık sorunlarından ayırt edilmesi önemlidir. 

Anksiyete bozukluğunun teşhisinde hastanın yaşadığı belirtilerin sürekliğine de dikkat edilmelidir. Anksiyete farklı ruh sağlığı sorunlarıyla birlikte ortaya çıkabilir. Depresyon gibi rahatsızlıklarla birlikte sık görülür. Hastanın analiz edilmesi ve teşhisin konulması bazen zaman alabilir. Önemli olan hastanın gerçek sorunlarını keşfedebilmek ve buna göre tedavi planı oluşturabilmektir. 

Kaygı bozukluğu çok yaygın görülen bir rahatsızlıktır. Çoğu zaman insanlar böyle bir rahatsızlık yaşadıklarını anlamayabilirler. Farklı sağlık sorunları olduğunu düşünebilirler ya da durumun geçici olduğunu sanabilirler. Anksiyete bozukluğu tekrar ederek çok ciddi boyutlara ulaşabilir. Bu nedenle de erken teşhis ve tedavisi oldukça önemlidir.

Anksiyete Bozukluğu Kimlerde Daha Sık Görülmektedir?

Anksiyete bozuklukları için risk faktörleri anksiyete türüne göre değişebilir. Örneğin, yaygın kaygı bozukluğu kadınlarda daha yaygın görülürken sosyal kaygı bozukluğu ise erkek ve kadınlarda eşit olarak görülür. Anksiyete atağı her yaştan her cinsiyetten insanda sıklıkla ortaya çıkabilir. Erken çocukluk döneminde travmatik olaylar yaşamış kişilerde anksiyete görülme olasılığı daha yüksektir. Ailesinde anksiyete öyküsü olan kişiler de anksiyete yaşama açısından daha risklidir. Tiroid sorunları ve aritmi gibi sağlık sorunları olan kişilerin anksiyete yaşama olasılığı da daha fazladır. Kişilik özelliği olarak içe kapanık ve utangaç kişilerin anksiyete bozukluğu yaşama olasılığının diğer kişilere göre daha fazla olduğu düşünülmektedir.

Anksiyete ile başa çıkma gücü de kişiden kişiye değişebilir. Travma yaşamış kişiler daha hassas olabilir. Anksiyeteden kurtulmaları daha zor gelebilir. Sosyo ekonomik açıdan zor durumda olan kişilerinde anksiyete yaşama riskleri daha yüksektir. Örneğin, çok borcu olan kişilerin kaygı bozukluğu yaşama olasılığı da fazladır. Çünkü bu kişiler stres altında ve bir şeylerden korkar vaziyettedir. Yoksul kişilerde anksiyete bozuklukları daha fazla görülmektedir. 

Yakın zamanda kayıp yaşamış kişilerin de anksiyete yaşama olasılıkları oldukça yüksektir. Örneğin, annesini ya da babasını kaybetmiş olan bir kişi yaşadığı kayıp sonrasında anksiyete bozuklukları yaşayabilir. Anksiyete dereceleri kişiden kişiye değişebildiği gibi anksiyete yaşayan kişinin durumla baş etme şekli de farklı olabilir.

Anksiyete Bozukluğunun Tedavisi Nasıl Yapılmaktadır?

Anksiyete bozukluğu tedavi edilebilir bir rahatsızlıktır. Anksiyete nefes darlığı gibi sorunlarla baş edilmesi için çeşitli teknikler kullanılabilir. Kimi insanlarda anksiyete koltuk altı ağrısı gibi semptomlar da görülebilir. Ortaya çıkan semptomlara göre tedavi seçenekleri planlanabilir. Anksiyete tedavisinde bilişsel davranışçı terapi ve ilaç tedavisi öne çıkan tedavilerdir. 

Tedavide kullanılan anksiyete ilaçları semptomları hafifletmek ve psikolojik dinamikleri düzenlemek için kullanılır. Ancak bu tarz ilaçları doktor kontrolünde dikkatli ve verilen doz ve zamanlara uyarak kullanılması gerekir. Anksiyete bozukluğu olanların yorumlarına göz atıldığında doktorun verdiği tedavi ve ilaçlara uyulmasının iyileşme sürecini oldukça kolaylaştırdığını da göstermektedir. 

Anksiyete Bozukluğu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Anksiyetesi Olan Birey Nasıl Hisseder?

Anksiyetesi olan biri huzursuz, panik halinde, endişeli ve korku dolu hisseder. Anksiyete ataklarında kalp hızlı atıyormuş gibi hissedilebilir. Korku ve dehşet duyguları yoğunlaşır.

Anksiyete Geçer mi?

Anksiyete tedavi edilebilir bir rahatsızlıktır. Bilişsel terapi ve anksiyete tedavisine yönelik ilaçlarla anksiyete rahatsızlığından kurtulmak mümkündür.

Anksiyete Hangi Yaşlarda Daha Sık Görülür?

Anksiyete 10 - 25 yaş aralığında daha sık görülmektedir. Her yaşta anksiyete ortaya çıkabilir.

Spor ve egzersiz yapmak anksiyeteye iyi gelir mi?

Spor ve egzersiz yapmak anksiyeteye iyi gelen aktivitelerdir.

Anksiyete kilo aldırır mı?

Anksiyete ve yeme alışkanlığı arasındaki ilişki kişiden kişiye değişebilir.

Anksiyete Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Anksiyeteyi belirleyecek laboratuvar testleri yoktur. Uzman doktor semptomları değerlendirerek tanıyı koyabilir.

Anksiyete depresyon mudur?

Anksiyete ve depresyon farklı ruh sağlığı sorunlarıdır.

*****

*Bu yazıda yer alan görsel yapay zeka uygulamasıyla üretilmiştir.