Açık Havanın Çocuk Gelişimine Katkısı

Günümüz koşulları, çocukları kapalı alanlarda daha fazla vakit geçirmeye mecbur bırakmaktadır. Çevre güvenliği, okul saatleri, anne babaların çalışma saatleri gibi nedenler çocukların evde ya da okulda daha uzun süre vakit geçirmelerine neden olmaktadır. Bu durum bazı sorunları da beraberinde getirmektedir.

Ev içinde daha uzun süre kalan çocuk için oyun ve oyuncaklar dışında yeni bir alternatif oluşmuştur; teknolojik ürünler. Hiç şüphesiz, teknolojik imkanların yararlı ve öğretici yanları vardır. Ancak kontrolsüz ve uzun süreli kullanılan dijital platformlar çocuklar için bazı tehlikeleri beraberinde getirmektedir. 

Evde daha uzun süre geçiren çocuklar için tablet, telefon ve televizyon gibi teknolojik ürünler oyalayıcı olmakta, bu da çocukların başta göz sağlığı olmak üzere kas, omurga, eklem ve postür sorunları gibi daha pek çok soruna yol açabilmektedir. Dijital platformlar çoğunlukla çocuğu pasif bir konuma getirerek monolog bir iletişimde sürmekte ve çocukların iletişim becerilerini olumsuz etkileyebilmektedir. Ayrıca çocukların yaş ve gelişimlerine uygun olmayan içerikleri de barındırabilmektedir. Bu da çocukların sosyal duygusal gelişimleri üzerinde olumsuz etkiye neden olabilmektedir. Kısa süre içinde çok hızlı ve fazla uyaranın sunulması ile çocukta dikkat ve odaklanma sorunları ortaya çıkabilmekte, beynin haz ve doyum alma aktivasyonları uyarılarak daha fazla uyaran istemesine sebep olabilmekte ve çocuğun daha talepkar olmasına yol açabilmektedir. Çocukların gündelik yaşam içindeki aktivitelerden çok fazla keyif almaması gibi durumları da beraberinde getirebilmektedir. Örneğin çocuk dışarı çıkıp bahçe/deniz kenarı gezintisi ya da akraba ziyareti yapmak yerine evde bilgisayar oyunu oynamaya tercih edebilmektedir.

Çocuklar, ev dışında okullarda da uzun süre kapalı alanda vakit geçirmektedirler. Okul saatlerinin oldukça uzun, teneffüslerin çocukların yeterince hareket etmesine fırsat vermeyecek kadar kısa olması da çocukların açık havada geçirmeleri gereken zamanları kısıtlamaktadır. Son dönemlerde pek çok okul ‘’okul dışarıda’’ etkinlikleri düzenlemeye başlamıştır. Orman okulları, doğa temelli okullar, alternatif eğitim akımları ile açık hava etkinliklerinin önemi de gözle görülür hale gelmiştir.

2020 Mart ayında ülkemizde de görülen Covid-19 pandemisi ile birlikte açık havanın önemi iyice görünür hale gelmiştir. Açık hava etkinlikleri çocukların gelişimleri üzerinde oldukça etkilidir. Yapılan araştırmalarda açık havada daha fazla vakit geçiren çocukların daha sağlıklı olduğu da belirtilmektedir.

Doğada ve açık havada vakit geçiren çocukların duyularının daha iyi geliştiği, bedensel koordinasyon becerilerini daha kolay kazandıkları, doğaya ve çevreye daha duyarlı ve saygılı oldukları söylenebilir.

Doğada her şey bir oyun aracı olabilecektir. Ağaçların, yaprakların, taşların renklerine dikkat etmek, işitilen seslere odaklanmak ve farklılıkları duymaya çalışmak, doğadaki sesleri taklit etmek, doğadaki ürünlerden renk elde edebilmek, hayvanları gözlemlemek ve onların bedensel hareketlerini ve seslerini taklit etmek, mevsimlerle birlikte değişen döngüyü izlemek ve fark etmek gibi pek çok oyun oynanabilir.

Doğa oyunları ve açık havanın çocuğun gelişimi üzerindeki katkılarından söz edilecek olursa;

Bilişsel gelişim alanında; nesneleri/çevresinde olup bitenleri gözlemleme yeteneği gelişir, nesnelerin/çevresindekilerin özelliklerini benzerlik ve farklılıklarını ayırt eder, duyularını daha etkin kullanır, basit problemlere çözüm üretme yeteneği gelişir, gözlemlediği hareketleri taklit eder, varlıkların özelliklerini eşleştirir.

Dil gelişimi alanında alıcı dil becerilerinde; etkin dinleme becerisi gelişir, sesin kaynağını bulur, yönergelere dikkatini verir, İfade edici dil becerilerinde; duyduğu sesleri taklit eder, yeni kavram ve kelimelerin anlamlarını öğrenir, sesler arasındaki benzerlik ve farklılıkları ifade eder, sesinin tonunu ve hızını daha iyi ayarlar.

Motor gelişim alanında; kaba motor becerilerde dengesini sağlar, atlama, tırmanma, zıplama, çömelme becerisi gelişir, bedensel farkındalığı artar, bedeninin sınırlarını öğrenir, durağan ve hareketli aktiviteleri deneyimler, yönergeye uygun şekilde mekanda konum alır, nesneleri hedefe atarken bedenini çeşitli şekillerde kullanabilir, engellerin üzerinden atlar, tek ve çift ayak üzerindeki hareket becerileri gelişir.

İnce motor becerilerde; el ve parmak beceri isteyen becerilerde gelişir, küçük nesneleri daha iyi kavrar, nesneleri dengeli şekilde üst üste dizer, nesnelerin vida ve kapaklarını açma kapama becerilerinde ustalık kazanır, alet kullanım becerileri gelişir. Çeşitli beden hareketlerini isteyen sportif ve dans figürlerini daha rahat yapar, esneklik kazanır.

Sosyal duygusal gelişim alanında; çevresindeki canlılara karşı daha duyarlı olur, duygularını daha kolay düzenler, kendini özgün yollarla ifade eder.

''Oyuncaklar kırılır ama deneyimler kalıcıdır.''  Doğa güzel bir deney alanıdır. Bu sebeple çocukların açık havada daha çok vakit geçirmelerine fırsat tanınmalıdır. Birer kaşif gibi doğayı, çevresini keşfetmesine olanak sağlanmalıdır. Açık havada vakit geçiren çocuklar ev içinde daha huzurlu ve sakin olacaktır, çünkü ihtiyaçları olan enerjiyi doğadan almış ve içlerindeki fazla enerjiyi de boşaltmışlardır.