Çocuk Yogası Nedir? Çocuk Yogasına Gelişimsel Bakış
Çocuk yogası, yetişkinler tarafından yapılan bazı duruşların, çocuklara uygun hale getirilerek yapılan etkinliklerden biridir. Çocuklar için yogada amaç çocuğun sorumluluk kazanması, kendine güvenmesi, disiplin duygusu kazanması ve eğlenmesidir. Kimi zaman bireysel kimi zaman eşli hareketlerle yapılır.
Bu yazımızda çocuk yogası nedir sorusunu yanıtlarken, çocuk yogasına gelişimsel bir bakış atacağız. Ayrıca çocuk yogasının faydalarına da detaylı biçimde değineceğiz. Hazırsanız başlayalım…
Çocuk Yogası Nedir?
Çocuk yogası, çocukların eğlenirken konsantrasyon, doğru nefes alma, esneklik ve hayal gücü becerilerini geliştirmek için yapılan bir uygulamadır.
Çocuklarda hayal gücünü geliştirme ve enerjilerini doğru yöne yöneltmeleri hem yaşamsal hem de akademik başarı açısından oldukça önemlidir. Yoga fiziksel bir egzersizin ötesinde mental olarak da çocuklar açısından oldukça faydalıdır. Aynı zamanda yoga sayesinde çocukların esneklikleri korunur, kasları güçlenir ve bağışıklık sistemleri daha iyi hale gelir. Çocuklar için yoganın en önemli taraflarından biri de çok eğlenceli olmasıdır. Yoga duruşlarının yanı sıra çocuklar için nefes çalışmaları, hikayeler ve oyunlar da kullanılır. Çocuk kendine güvenini artırırken, olumlu düşünmesi ve duygularını ifade edebilmeyi öğrenir.
Yoga sayesinde çocuğunuz hem eğlenirken hem de gevşeme, konsantrasyon ve esneklik kazanır. Çocuklarda yoganın temel amacı aslında yetişkin yogasıyla benzerdir. Çocuğun zihin, ruh ve beden uyumunu dengeleyerek, daha iyi bir yaşam sürmesini sağlamak.
Çocuk Yogasına Neden İhtiyacınız Var?
Çocukların gelişmesi, öğrenebilmesi, enerjilerini atabilmesi ya da enerji toplayabilmesi, sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesi için harekete ihtiyaçları vardır.
Çoğu zaman çocukların çok hareketli olduğundan söz edilir. Aslında bu hareketlilik onların bedenlerini keşfetmeleri, nesneleri tanıyabilmeleri, sınırlarını öğrenmeleri, yeteneklerini geliştirmeleri, hareketlerde ustalaşmalarını ve motor becerilerde gelişmelerini sağlamaktadır.
Çoğu zaman okul öncesi dönemdeki (36-72 ay) çocuklar için “kıpır kıpır, yerinde duramıyor” ifadeleri kullanılsa da bebekler de oldukça hareketlidir.
Bebeklik döneminde (0-24 ay) ilk aylarda bebekler bedenini keşfetmeye çalışır. Bu dönem Jean Piaget’nin’ Bilişsel Gelişim Kuramı’nda Duyu (Sensory) Motor Dönemi olarak adlandırılmaktadır. Duyu Motor Dönemi’nde bebekler ellerini inceler, çevirir, ağzına götürür, ayaklarını kendine çeker, kolları arasına alır, sağa sola bedenini hareket ettirir. İki aydan itibaren kas gelişimiyle birlikte başını, sırtını, gövdesini dik tutmaya çalışır. Yaklaşık dört ay içinde kas kuvveti artıp denge becerileri geliştikçe destekli, yedi ay civarında desteksiz oturmaya başlar. Desteksiz oturmayla birlikte bedenini daha iyi koordine edebilen bebek sağa sola öne hamlelerde bulunur. Uzanma, yakalama, kavrama becerileri ile daha özelleşmiş hareketler yapmaya başlar. Nesneleri manipüle eder, yakalar çevirir, inceler.
Bebekler dokuz ay civarına geldiklerinde emekler ve sıralar. Emekleme ve sıralama, gövde üstünde sürünme becerileri ile gelişir. Sürünme ile birlikte gövde hakimiyeti iyice gelişir, kaslar daha da güçlenir. Tüm bunlar bebeğin ileriki dönemde yürüme becerisini kazanabilmesinin önkoşuludur. Artık iki ayağı üzerinde dengede durabilmesi için gücünü kontrol edebilmeyi, gücünü her iki bacağına eşit aktarabilme becerisini kazanan bebekler on iki ay civarında yürüme becerisini kazanırlar.
Tüm bu süreçlerde bebek hep hareket halindedir. Hareketleri sayesinde keşfeder, gelişir, öğrenir ve eğlenirler. Denemesine fırsat tanınan, güvenli hareket alanı sunulan bebeklerin kasları daha iyi gelişir.
Çocuk Yogasının Faydaları
Gelişimde bireysel farklılıklar olduğu için becerilerin kazanıldığı aylar, bebeğin genetiği, mizacı, çevresi, sunulan uyaranlar, sağlık durumu gibi pek çok faktörden etkilenmektedir.
Erken çocukluk döneminde (okul öncesi/36-72 ay) ise çocuklar koşma, zıplama, atlama, çömelme, yuvarlanma, yön değiştirme, sıçrama, ritmik hareket etme becerilerini kazanır ve bu becerileri geliştirirler. Bu dönemdeki çocuklar hareket becerilerinde ustalaşmak için sık tekrara, bol bol deneyime ihtiyaç duyarlar. Ayrıca ihtiyaçları olan enerjiyi depolayabilmeleri, ihtiyaçlarından fazla olan enerjiyi de boşaltabilmeleri için hareket etmelidir.
Çocuklar doğaları gereği hareketli olsa da onları bu hareketten uzaklaştıran pek çok etken de mevcuttur.
Günümüzde artan dijitalleşme ile çocukların çok fazla ekrana maruz kaldıkları herkesçe bilinmektedir. Ekran karşısında uzun süreler sabit ve pasif konumda kalmak çocukların başta motor ve sosyal duygusal gelişimleri olmak üzere beden ve ruh sağlıklarını da olumsuz etkilemektedir.
Ayrıca kentsel yaşamın getirdiği zorunluluklar nedeniyle vaktinin çoğunu kapalı ortamda (evde, binalarda) geçirmek zorunda kalan çocuklar doğadan da kopmaktadır. Doğal yaşamdan uzaklaştıkça doğa ve diğer canlı türlerine karşı da yabancılaşmaktadır.
İşte yoga tam bu ihtiyaca cevap vermektedir; hareket ve doğaya (evrene, öze) dönüş!
Çocuk Yogasının Fiziksel Faydaları
· Daha esnek hareket edebilmesine olanak tanıyan vücut yapısına sahip olmasını sağlar.
· İç organları düzenler. Sinir ve salgı bezlerinin stimüle edilmesini sağlar.
· Koordinasyon becerilerinin daha iyi olmasını sağlar.
· Güç ve esneklik becerisini sağlar. Bu sayede fiziksel faaliyetleri daha güçlü yapılmasına imkân verir.
· Çocuğa fiziksel olarak denge sağlar ve kuvvet kazandırır.
Çocuk Yogasının Ruhsal Faydaları
· Kendine güven konusunda önemli kazanımlar sağlar.
· Başarıyı elde etmek konusunda alternatiflere yönelmesini sağlar.
· Çevre ve dünya konusunda daha bilinçli bir bakış açısı sunar.
· Sevgi ve özsaygı konusunda önemli yöntemler sunar.
· Maddi zenginliktense huzur ve mutluluğun daha önemli olduğunu anlamasını sağlar.
Çocuk Yogasının Zihinsel Faydaları
· Herhangi bir yarış stresine kapılmadan, farkındalık geliştirmeyi sağlar.
· Çok daha kolay bir şekilde öğrenme sağlamak için yeni biçimler öğrenmeyi sağlar.
· Olumlu düşünce ve motivasyon duygularını kazandırır.
· Odaklanma, dikkati geliştirme ve konsantrasyon becerileri güçlenir.
· Hayal gücü ve yaratıcılığı geliştirir.
· Kendine güven konusunda önemli katkılar sağlar.
Çocuk Yogasının Sosyal Faydaları
· Takım şeklinde çalışma becerilerini geliştirir.
· Yarışmacı değil tamamlayıcı bir öğreti olduğu için daha sakin bir yaşam sürmesini sağlar.
· İnceleme ve keşfetme duygusu kazandırır.
· Ayrımcılık gibi olumsuz duygulardan uzaklaştırarak, farklı kültürlere saygıyı öğretir.
Çocuk Yogası Dünyayı Oyun İçinde Öğretir
Yoganın tarihi oldukça eski olsa da çocuk yogası kavramı günümüzde daha popüler hale gelmiştir. Çocukların yoga yapıp yapamayacağı konusunda farklı görüşler olsa da çocuk yogası klasik yogadan oldukça farklıdır.
Çocuklar dünyayı oyun içinde öğrenirler. Çocuk yogası (2-7 yaş) da yogadaki temel unsurları oyunlaştırarak sunmaktadır. Yogadaki asanalar (poz, duruşlar), pranayama (nefes) ve meditasyon çocuklar için oyunlaştırılır ve çocuklar bir yoga pratiğinden çok kompozisyonlu oyun oynuyor gibidir. Bu kompozisyon içinde çocuk, asanalar ile bedenini hareket ettirir, motor becerilerini geliştirir, beden farkındalığı kazanır. Pranayama ile nefes çalışmaları yapar. Nefes çalışmaları çocuğun duygularını düzenlemesine yardımcı olurken var olan enerjisini harekete geçirir, açığa çıkarır ve çocuk nefesini kontrol etme becerisini kazanır. Meditasyon ise gevşeme, rahatlama, dinlenmedir.
Oyunlar genellikle doğadan ve hayvanlardan ilham alınarak uyarlanmaktadır. Doğadaki sesler ve oluşumlar (dağ, bulut, güneş, dere, şırıltı, gök gürlemesi, rüzgâr vs.) hayvanların sesleri, duruşları, yaşamları, diğer canlılarla olan ilişkileri (kedi, köpek, sürüngenler, yürüyüşleri, arkadaş olma ritüelleri gibi) çocuk yogasının en büyük materyalleridir.
Çocuk, doğayı ve hayvanları taklit ederek kendi bedenine ilişkin farkındalığını geliştirdiği gibi çevresine ve diğer canlılara (yani felsefi anlamda yaşamın kendisine) karşı da bir farkındalık geliştirmiş olacaktır.
Duygularını ve hareketlerini düzenlemekte zorlanan, hareket etmek için güdülenmeye ihtiyaç duyan, kaygılı, çekingen, sosyal becerilerde zorlanan çocuklar yoga sayesinde ihtiyaç duydukları beceriyi kazanabilecektir.
Yoga, çocukların ihtiyaç duyduğu hareketi eğlenceyle harmanlamaktadır. Çocuklar yoga sayesinde kendi bedenlerine ve zihinlerine katkı sağlarken doğayı ve diğer canlıları gözlemleme konusunda daha istekli ve meraklı, çevrelerine karşı daha duyarlı bireyler haline gelecektir.
Özetle çocuk yogası, basit anlamda drama, spor ya da egzersiz değil tüm gelişim alanlarını (bilişsel, dil, sosyal duygusal, kaba motor, ince motor) destekleyen bütüncül bir uygulamadır.
Çocuk Yogası Hangi Dönemde Nasıl Yapılmalı?
Çocukların yoga yapılması için en uygun aralık 5 ila 12 yaş arasıdır. Bu dönemde haftada en azla 2 kez yoga yapılması tavsiye edilir.
4-5 yaşındaki çocuklar için bir ders saatinin 25-30, 5-6 yaşındaki çocuklar için 30-35 dakika, 7-9 yaşındaki çocuklar için ise 40-45 dakika yoga yapılması tavsiye edilir.
Çocuklarda yoga için belirli malzemeler edinmeniz faydalı olacaktır. Yoga matı, balonlar, örtüler, yastıklar, yumuşak hayvanlar bu açıdan fayda sağlar. Derslerde gevşeme teknikleri öğretilirken aynı zamanda birlikte şarkı söyleme, hikâye anlatma ve oyun gibi yöntemlerle çocuk yogası eğlenceli hale getirilir.
Kaynaklar
***
* Bu içeriğin geliştirilmesinde Kidolog Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
* Web sitemizde yer alan bu yazılar, tanı ve tedavi amacı taşımamaktadır. Sayfada tedavi edici sağlık hizmetleri konusunda herhangi öğeye yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi konusundaki tüm işlemleriniz için bir uzmana başvurmalısınız.
