Sporcularda Takviye Kullanımı Şart Mı?

Sporcu beslenmesi günümüzde çok merak edilen ve farklı uygulamaların yaygınlaştığı bir alandır. Bu alanın içinde "supplement" olarak tabir edilen takviyeler neredeyse besinlerden fazla ilgi görmekte ve kullanılmaktadır. Peki nedir bu takviyeler, kullanılması şart mıdır?

Sporcu Takviyelerine Genel Bakış

Sporcu takviyeleri arama motorlarında aratıldığında çok geniş bir pazar olduğu göze çarpmaktadır. En bilinenlerine bakılacak olursa; protein tozu (whey, BCAA, kazein), kreatin, L-karnitin, kolojen, magnezyum, betain, betahidroksimetilbütirat, keton tuzları, sporcu içecekleri, sporcu barları, gainerlar... Peki bunlar ne işe yarar?

Protein Tozları: Protein tozları whey proteini, kazein, dallı zincirli aminoasit( BCAA) gibi farklı protein yapılarından zengin ürünlerdir. Bu ürünlerle sporcunun artan protein ihtiyacını karşılayıp sporun vücutta sebep olduğu katabolizmanın tamir edilip anabolizmaya dönmesi yani yıkımın tamir edilip kas yapımına katkı sağlaması amaçlanır. 

Kreatin: Kısa süreli kullanımında egzersiz kapasitesini ve yağsız vücut kütlesini arttırdığı ve egzersiz sonrası kas hasarını azalttığına dair çalışmalar bulunmakta fakat bu etkinin akut olduğu uzun vadede azaldığı ortaya konmuştur.

L-Karnitin: Nabzı hızlandırarak yağ yakımını hızlandırdığına dair çalışmalar olsa da doğrudan sporcunun kas kütlesi ve dolayısıyla performansı üzerine anlamlı bir etkisi yoktur.

Kollajen: Vücutta eklemlerde, bağ dokularda, ciltte esnekliği sağlayan bu protein yapı sporcular için kas sağlığı açısından kullanılsa tükettiğimiz hayvansal protein kaynakları kollajeni doğal olarak içermektedir.

Sporcu İçecekleri: Pazarda satılan çoğu içeceğin şeker içeriği olması gerekenin üzerinde olduğundan aslında performansa olumlu değil olumsuz etkisi olmaktadır. "Ne de olsa şekeri spor esnasında yakıyorum" şeklindeki düşünce çok yanlıştır, bu içeceklerin içindeki şeker mide-bağırsak ekseninde zararlı etkilere sebep olabilmektedir. 

Proteinli Sütler: Proteinli sütler de son zamanlar çok revançta olan ürünler arasındadır. Bu ürünler genelde çikolatalı,vanilyalı,muzlu gibi aromalı şekilde tüketiliyor burada da yine tatlandırıcı ve şeker içeriğine dikkat edilmeli çünkü sürekli tatlandırıcı kullanımı bağırsak sağlığını olumsuz etkilemektedir. Ürünler genelde 20-30 gram arası protein içerdiğinden tüketim miktarına yine diyetisyen eşliğinde karar verilmelidir.

Protein Barlar: Piyasada protein bar adı altında çeşitli ürünler bulunmaktadır. Bunlar alınmadan önce içindekiler kısmı iyi incelenmelidir, şeker oranı minimum olmalıdır. İçeriği temizse spor öncesi ara öğün olarak tercih edilebilir fakat ürüne diyetisyenle karar vermek en doğrusu olacaktır çünkü egzersizin şiddetine göre ihtiyacınız olan protein değişmektedir.

Peki bu sporcu takviyelerini kullanmak şart mı?

Bu sorunun cevabı sporcunun egzersiz programı,yaşı, yaptığı egzersizin süresi ve şiddeti, beslenme programı gibi birçok kritere bakılarak cevaplanmalıdır. Fakat şunu söyleyebilirim ki normal hayatınızda spora yeni başlayan bir bireyseniz spor salonlarında size mucize yaratacak kadar faydalı olarak lanse edilen hiçbir ürünü kullanmak zorunda değilsiniz. Haftada üç gün birer saat spor yapan bir birey takviye kullanmak zorunda değildir. Bu takviyelerin hepsi günlük beslenmemizde yer alan besinlerde zaten doğal olarak bulunmaktadır. Eğer diyetisyen eşliğinde bireye uygun sporcu beslenme programı hazırlanır ve o programa uyulursa bu takviyeler olmadan da yağ kütlesini azaltıp kas kütlesini arttırmak mümkündür. Diyetisyen desteği olmadan bilinçsizce kullanılan takviyelerin vücutta hormonal bozukluklar, karaciğer ve böbrek sorunları gibi olumsuzluklara yol açacağı bildirilmiştir. 

Yetişkinlerde ve çocuklarda sporcu beslenmesi hakkında diyetisyen desteği almak için tıklayınız.