Sınırsız Çocukluk

Biz yetişkinler gibi çocuklarında kendilerine has yapıları vardır. Kimi çocuklar kuralların olduğu ortamları seçerler kimi çocuklar da daha özgürce hareket edebilecekleri ortamları seçerler. Bireysel farklılıkları olmasına rağmen çocuklar sınırlandırılmaya da ihtiyaç duyarlar.

Sınır Nedir? Nasıl Sınır Koyulur?

Sınır koyma; bireyin kendi varlığını diğer insanların varlığından ayırt etmesini, haklarının nerede başlayıp nerede bittiğini anlamasını sağlar. Varlıklarının farkında olan ve haklarını bilen çocuklar dış dünyayı daha iyi anlamaya başlar. Doğru tanımlanmış sınırlar çocuklarda keşif ve öğrenmenin daha güvende olacağı bir ortam sağlar.

Çocukların sınırlarında ve kurallarında genel olarak aileler söz hakkına sahiptirler. Fakat bir duruma karar verilirken çocuklarında fikirlerinin alınması, onlarında söz hakkına sahip olmaları gerekmektedir. Ebeveynler çocuklarının duygu ve düşüncelerini önemsemeli fakat çocuklarına kendilerini güvende hissedecekleri sağlıklı sınırlar koymalıdırlar. Çocukları için yaşayan ve tüm hayat standartlarını çocuklarının önüne seren ebeveyn, çocuğuna belli bir sınırda kalmayı öğretmediği müddetçe çocuğun doyumsuz, mutsuz, güvensiz olmaları kaçınılmaz olacaktır. Henüz otonom yapısını oluşturamamış çocuğa sağlıklı ve sınırlı çevreyi oluşturmak bakım veren kişinin sorumluluğundadır.

Çocuklarda Sınırlar Neden Gerekli ?

Sınırlar çocuğu destekler, korur ve yaşama hazırlar. Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da güven duygusu en önemli duygudur ve sınırlar çocuğa güvende olduğunu, değerli olduğunu hissettirir. Dünyayı keşfetmeye çıkan çocuk kendisi için tehlikeli olabilecek alanlara da girebilir ve bu noktada onlara yön gösterecek, tehlikeli alanlara girdiklerinde “dur” diyecek, güvenecekleri insanlara ihtiyaç duyarlar. Çocuk için en güvenilir yön göstericileri ebeveynleridir.

Ebeveynler Neden Sınır Koymakta Zorlanırlar ?

Ebeveynler çocuklarına hayır demek istemezler ve kendi ebeveynlerinden farklı yetiştirmek isterler. Bu nedenle koyulan sınırlar çocukları ya çok zorlar ya da çok gevşek kalır. Ayrıca ebeveynler kendilerini eğitimden uzak tutarlar. Anne babaların yoğun is tempoları nedeniyle çocuklarına yeterince zaman ayıramamaları suçluluk duygusu yaşamalarına neden olmaktadır. Bu duygu da sınır koymalarını zorlaştırabilmektedir. Kendilerini çocuklarına affettirme düşüncesinde olan ebeveynler onlara ihtiyaçlarından fazla para vermekte, pahalı oyuncaklar ve yaşına uygun olmayan hediyeler

almaktadırlar. Çocuk eğitiminde bir şeyleri yanlış yapma korkusuyla birçok anne baba yaptıklarını,

çocuklarının tepkileriyle doğrulama ve onaylama ihtiyacı duymaları sınır koymada gerekli kararlılık ve sürekliliği göstermeyi engelleyebilmektedir. Çocukların sınırlarını fark edememelerine neden olan en büyük etkenlerden biri de tutarsızlıktır. Özellikle anne baba davranışları arasındaki tutarsızlık çocukların doğru olan davranışı fark etmelerine ve sınırların belirlenmesine engel olmaktadır.

Sınır koymada altın kurallar

• Gerçekten gerekliyse ve kararlıysanız “hayır” deyin.
• Çocuğunuz koyduğunuz kurallara uymuyorsa nasıl bir yaptırım uygulayacağınıza karar verin ve tutarlı olun.
• Çocuğunuza uzun nasihatlerde bulunmayın.
• Güç kavgasına girmeyin.
• Kendinize hâkim olun, bağırıp çağırmayın.
• Belirlenen sınırlamanın yapılan yaramazlıkla alakalı olmasına özen gösterin.

Çocuğa Sınır Koyarken Nelere Dikkat Edilmelidir?

• Takip ve uygulanabilirlik açısından az sayıda kural koyun.
• Beklentilerinizi açık ve net ifade edin.
• Kuralları belirlerken çocuğunuzun katılımını sağlayın.
• Neleri yapamayacağını söylerken, yapabileceklerini de mutlaka dile getirin.
• Koyduğunuz kuralların tutarlı bir biçimde arkasında olun.
• Kural hatırlatması yaparken normal bir ses tonu kullanın.
• Olumsuz davranışlarında kişiliğine değil, davranışına yönelik geri bildirim verin ve ses tonunuzu koruyun.
• Ne olursa olsun sakinliğinizi koruyun, kontrolü elden bırakmayın.
• Sadece “Hayır” demeyin, neden hayır dediğinizi açıklayın.
• Çocuğunuzun sınırlarına saygı duyun. (Odasına izin alarak girmek gibi)
• Eşinizle işbirliği içinde tutumlu hareket edin.
• Sınır koymak aşırı kısıtlamak değildir.
• Belirlediğiniz sınırları zaman içinde çocuğunuzun yaşına ve ihtiyaçlarına göre yeniden şekillendirin.

Kaynakça

Robert J. Mackenzie – Çocuğunuza Sınır Koyma – Yakamoz Yayıncılık – 2020

Özel Efdal Okulları Rehberlik Birimi 2021 Eylül Ayı Bülteni

Prof. Dr. Atalay Yörükoğlu – Çocuk Ruh Sağlığı – Özgür Yayınları – 2016

Eyüpoğlu Eğitim Kurumları Rehberlik Postası – 2017