Okula Başlamaya Hazır Mıyız?

Telaşlı hatta endişeli hissettiğiniz günlerde olabilirsiniz. Çünkü en değerli varlığınızın kısa süreliğine de olsa sizden ayrılma vakti geldi. Ebeveynler için çocuklarının her gelişim dönemi ayrı bir heyecan ve merak uyandırıcıdır. Bebeklik döneminde emeklemesi, ilk adımı, ilk sözcüğü. Çocukluk döneminde oynadığı oyunlar, size ilgisiyle birlikte yapabildiğiniz paylaşımların artması ve okul çağı döneminde ise okula alışma süreci, yeni arkadaşlıklar gündeme gelir. Okul çağı döneminde çocuğun ebeveyninden ayrışması, ebeveynin çocuktan ayrışması ve çocuğun okula uyumu şeklinde üç başlıktan söz edilebilir.

Ebeveynden ayrışma süreci için öncellikle ailenin çocuktan ayrışması gerekir. Okula ve öğretmene olan güveniniz bu ayrışmayı kolaylaştıracaktır. Güven ortamı için isteklerinizi belirlemeniz gerekebilir. Okuldan ve öğretmenden ne bekliyorum? Sorusunu ebeveyn olarak kendinize sormanızı öneririm. Yanıtlarınız başarı, sosyal imkan ve faaliyetler, memnuniyet, ilgi vb. olabilir. Her ailenin kendisine göre belirlemesi daha uygun olacaktır. Bundan sonraki süreçte çocuğun sizden ayrılması ve okula uyum sağlaması için yapılacaklardan bahsedeceğiz.

Okul öncesi döneme geçişte çocuğun bağlanma sürecini (0-3 yaş) olumlu bir şekilde tamamlaması önemlidir. Güvenli bağlanan çocukta ayrılık anksiyetesi daha az görülür. Çocuğun anne ya da babasının yanına tekrar geleceğine dair inancı daha fazladır. Eğer aile çocuğu bırakma konusunda duygusal bir süreçten geçiyorsa bu durumu çocuğa yansıtmaması önemlidir. 

Çocuğu okul sürecine alıştırmak için neler yapabilirsiniz?

• Okula gitme şeması çizebilirsiniz. Renkli kağıtlar ve kalemlerden faydalanmak, çocuklara somut içerikler hazırlamak işinizi kolaylaştıracaktır.
• Okulu seçtikten sonra çocuğunuzla okulu gezebilirsiniz, tanıtabilirsiniz.
• Okula hazırlık gereçlerini birlikte seçebilirsiniz. Akşamdan eşyaları hazırlayabilirsiniz.
• Okula başlamadan önce mini bir konuşma yapabilirsiniz. İçerik ve sınırlar konusunu belirtmek kaygı giderici yollardandır. Örn: Öğretmenin ve arkadaşların seni çok merak ediyor onlarla tanışmaya gideceğiz. Ben her sabah seni okula götüreceğim sonra işe/eve gideceğim. Okul saati dolduğunda seni okuldan ...... (kim alacaksa) alacağız ve eve döneceğiz.
• Kısa açıklamayı en başta yapıyor olmanız sınırlarını belirleyeceğinden tekrarı gerekmez. 
• Ayrılık anksiyetesi olan çocuklar için özerklik konusunda çalışmalar yapılabilir. Oyun kurma ve oynama konusunda bireyselliğini destekleyebilirsiniz. Gelişimine göre ihtiyaçlarını karşılaması konusunda da cesaretlendirebilirsiniz.
• Okula başladıktan yaklaşık iki hafta sonra alışma süreci oluşacaktır. Bu süreç çocuktan çocuğa değişim göstermekle birlikte 1 ay sonrasında ağlamalar ve kaygılar devam ediyorsa mutlaka bir uzmana danışmanızı öneririz.

Buraya kadar okul öncesinden bahsettik. Şimdi de ilkokula yeni başlayan çocukların gelişim ve psikolojik özelliklerini inceleyelim.

İlkokula başlayan çocukların gelişim özellikleri nasıldır?

Okul öncesi döndemden farklı olarak somut düşüncenin yerini yavaş yavaş neden sonuç ilişkisinin artacağı, soyut düşünceye bırakacağı yıllar olacaktır. Bu dönemde çocuklar sayısal ifadeleri (okula gidiş geliş saatleri, yeme yeme saati), deyimler ve atasözleri, kurallar gibi soyut kavramları daha iyi anlamaya başlayacaktır.

Sosyal anlamda aile dışında arkadaşlıkların önemini arttırdığı görülür. Bu sayade olaylara bakış açısı, problemlere karşı çözüm yolunda değişikler meydana gelir. Benlik kavramı yine bu dönemin özellikeri arasındadır. Çocuğun kendini keşfettiği ve çevresi tarafından da onay aldığı bu yıllarda benlik algısı olumlu yönde gelişecektir. Yapabildiği aktivitelerin üzerine giderek aktif olacağı, ilgi alanlarını deneyerek oluşturabileceği bir dönemdir. Bundan dolayı motor becerileri konusunda ustalık kazanmaya başlayacaktır.

Günlük yaşamın içinde daha çok var olmak isteyecek ve aldığı sorumluluklar sosyal ve psikolojik gelişimine katkı sağlayacaktır. Arkadaşlık ilişkilerinde oyunlar kurup sürdürme eğiliminde olması, rol üstlenmesi, liderlik vasıflarının gelişimi açısından önemli olacaktır.

Düşünceleri de kendi gibi bağımsızlaşma dönemine girecektir. Her konu hakkında bilgi sahibi olmak isteyeceği küçük bir filozof haline bürünecektir. Merak duyduğu alanlarda çalışmalar yapılıp desteklendiği takdirde akademik başarısının da temeli atılmış olacaktır. 

Bu dönemde çocuklardan yaptığı olumlu bir şeyi takrarlamak istediğinizde yanıt alamayabilirsiniz. Yabancılara karşı çekimser olabileceği bir dönem olacağından kendi istedikleri zaman çalışmalarını sizinle paylaşacaktır. Zorlamadan sizinle oyun oynarken, sohbet arasında onlarla iletişim kurmanız ebeveyn çocuk ilişkisini güçlendirecektir.

Okula başlarken ya da sonrasında yaşadığınız güçlüklerle ilgili soru sormak ya da yardım almak isterseniz buradan ulaşabilirsiniz.