Obsesif Kompulsif Bozukluk (Takıntı Hastalığı)

Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedir?

Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), halk arasındaki adıyla Takıntı Hastalığı, insanların tekrarlayan, istenmeyen düşüncelere, fikirlere veya duyumlara (takıntılar) sahip oldukları ve onları tekrar tekrar bir şeyler yapmaya itilmiş hissetmelerine (zorlantılar) neden olan bir bozukluktur. El yıkama, eşyaları kontrol etme veya temizlik gibi tekrarlayan davranışlar, kişinin günlük aktivitelerini ve sosyal etkileşimlerini önemli ölçüde etkileyebilir.

Hepimiz rahatsız edici düşüncelere veya tekrarlayan davranışlara belli ölçülerde sahibiz. Ancak bu düşünce ve davranışlar günlük yaşamımızı bozmaz, gelip geçerler. OKB'si olan insanlar için düşünceler kalıcıdır ve davranışlar katıdır, değişmez. Akla giren düşüncelerin sebep olduğu davranış ritüellerini yapmamak genellikle büyük sıkıntıya neden olur, kişiler kendilerini çok büyük bir stres altında hisseder. Bu davranış ritüellerini gerçekleştirmek ise kişiyi o an için rahatlatır fakat durum başka zaman yine tekrarlanacaktır. OKB'si olan birçok kişi, takıntılarının gerçekçi olmadığını bilir; bir kısmı ise bu ritüelleri haklı sebeplerden ötürü yaptıklarını iddia eder (bu durum sınırlı içgörü olarak bilinir). Diğer yandan OKB'si olan kişiler, takıntılarının gerçekçi olmadığını bilseler bile, obsesif düşüncelerden kurtulmakta veya kompülsif eylemleri durdurmakta zorlanırlar.

OKB tanısı konulabilmesi için kişinin zaman alıcı (günde bir saatten fazla) şekilde bu ritüellerle uğraşması gerekir. Ayrıca yaşanan bu durum kişide önemli sıkıntıya neden olmalı, işte veya sosyal hayatta işlevselliği bozan obsesyonlar ve/veya kompulsiyonlar görülmelidir. 

Obsesyonlar (Takıntılar)

Obsesyonlar, kaygı veya iğrenme gibi rahatsız edici duygulara neden olan, yineleyici ve kalıcı düşünceler, dürtüler veya görüntülerdir. OKB'si olan birçok kişi, bu düşüncelerin, dürtülerin veya görüntülerin zihinlerinin bir ürünü olduğunu ve aşırı veya mantıksız olduğunu kabul eder. Ancak bu girici düşüncelerin yol açtığı sıkıntı mantık ve muhakeme ile çözülemez. OKB'si olan çoğu insan, obsesyonların sıkıntısını kompulsiyonlarla hafifletmeye, obsesyonları görmezden gelmeye veya bastırmaya ya da başka aktivitelerle dikkatlerini dağıtmaya çalışır.

Tipik obsesyonlar

• İnsanlar veya çevre tarafından kirlenme korkusu
• Rahatsız edici cinsel düşünceler veya görüntüler
• Müstehcenlikleri veya hakaretleri ağzınızdan kaçırma korkusu
• Düzen, simetri veya kesinlik konusunda aşırı endişe
• Sesler, resimler, kelimeler veya sayılarla ilgili tekrarlayan müdahaleci düşünceler
• Önemli bir şeyi kaybetme veya atma korkusu şeklindedir. 

Kompulsiyonlar

Kompulsiyonlar, bir kişinin bir obsesyona tepki olarak istemsizce yapmak zorunda hissettiği tekrarlayıcı davranışlar veya zihinsel eylemlerdir. Davranışlar tipik olarak bir kişinin bir takıntı ile ilgili sıkıntısını önler veya azaltır. Kompulsiyonlar, doğrudan bir obsesyonla ilgili aşırı tepkiler (bulaşma korkusu nedeniyle aşırı el yıkama gibi) veya obsesyonla tamamen ilgisi olmayan (çocuğuna zarar vereceğini düşünüp 10 kere camı açıp kapama gibi) eylemler olabilir. En şiddetli vakalarda, ritüellerin sürekli tekrarı günü doldurabilir ve sağlıklı bir günlük rutini imkansız hale getirebilir.

Tipik kompulsiyonlar

• Aşırı veya ritüelleştirilmiş el yıkama, duş alma, diş fırçalama veya tuvalete gitme
• Ev eşyalarının tekrar tekrar temizlenmesi
• Bir şeyleri belirli bir örüntüde sıralama veya düzenleme
• Kilitleri, anahtarları veya cihazları tekrar tekrar kontrol etme
• Sürekli onay veya güvence arama
• Belirli bir sayıya kadar tekrarlayarak sayma şeklindedir. 

OKB’nin Nedenleri

Bu bozukluk çoğunlukla beyin kimyası ile ilişkili olarak ortaya çıkabilmektedir. Fakat OKB’nin gelişmesinde diğer risk faktörlerini de ele almak gerekir. Obsesif kompulsif bozukluğu geliştirme veya tetikleme riskini artırabilecek faktörler şunları içerir:

Aile öyküsü.

OKB veya OKB ile ilişkili farklı psikolojik bozukluğu olan ebeveynlere veya diğer aile üyelerine sahip olmak, OKB geliştirme riskinizi artırabilir.

Stresli yaşam olayları.

Travmatik veya stresli olaylar OKB riskini artabilir. Bu olaylar, bazı nedenlerden dolayı takıntılar şeklinde gelen düşünceleri, ritüelleri ve duygusal sıkıntıyı tetikleyebilir. 

Diğer ruh sağlığı bozuklukları.

OKB, anksiyete bozuklukları, depresyon, madde kötüye kullanımı veya tik bozuklukları gibi diğer ruh sağlığı bozuklukları ile ilişkili olabilir. 

Tedavi

Uygun tedaviyi alan OKB hastaları genellikle artan bir yaşam kalitesi ve günlük işlevsellik düzeylerinde iyileşme yaşarlar. Tedavi, bireyin okulda ve işte sağlıklı işlev görebilme, ilişkiler geliştirme, bunlardan zevk alma ve boş zaman etkinliklerini sürdürme becerisini geliştirebilir. 

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

Bilişsel Davranışçı Terapi kişinin düşünce yapısında, algısında, olayları yorumlayış şeklinde, duygusal tepkilerini ve davranışlarını belirlediği kuramına dayanır. Bu sebeple, terapideki amaç, kişinin olumsuz ve işlevsel olmayan düşüncelerini yeniden şekillendirerek, yerine gerçekçi ve olumlu düşünce biçimleri koymaktır. Bu şekilde kişinin duygu ve davranışlarının değişmesi sağlanır. 

Farklı yaklaşımlarla da tedavi mümkündür. Ancak günümüzde OKB tedavisinde en çok tercih edilen terapi yöntemi Bilişsel Davranışçı Terapidir. Diğer yandan ilaç tedavisinin de Obsesif Kompulsif Bozuklukta terapi ile eş zamanlı olarak devam ettirilmesi çok etkili olacaktır. Araştırmalar terapi ve ilaç tedavisi birlikte uygulandığında danışanların iyileşme oranlarının arttığı, Obsesif Kompulsif semptomlarının nüksetme oranlarının ise azaldığı yönünde bilgiler sunmaktadır. 

Sizler de yukarıda bahsetmiş olduğum Obsesif Kompulsif Bozukluk semptomlarından şikayetçiyseniz, en yakın zamanda bir uzmana başvurabilir ya da benimle online terapiye sürecine başlamak için buraya tıklayabilirsiniz. 

Sağlıklı Günler Dilerim.