Mükemmel Aile Olma Kılavuzu

Küçük yaşlardan itibaren etrafı meraklı gözlerle incelemeye başlıyoruz. Nasıl hayatta kalacağımızı öğrenmek için destek aramaya başlıyoruz. Genellikle burada bir ebeveyn ya da bakım veren hayatımıza giriyor. O kişinin davranışlarıyla, sözleriyle ya da kurallarıyla hayatı öğrenmeye çalışıyoruz. İlk zamanlardaki doğrularımız bu şekilde şekillenmeye başlıyor. “Mükemmel Aile Olma Kılavuzu” filminde mükemmel(!) bir aileye dair birçok odaklanacak konu ve detay olmasına rağmen bu yazı MÜKEMMELiyetçi babaya odaklanıyor olacak. Bir baba-kız ilişkisine bakıyor olacağız.

Mükemmel Aile Nasıl Olunur?

Uyarı: Buradan sonrasında filmden birçok alıntı yer almaktadır!

Filmin başlarında kızımız Rose ile babasının sınav notlarının yayınlandığı portala babasının sık sık bakması ve iyi notların kutlanmasını görüyoruz. Ardından babanın sürekli kullandığını anladığımız bir cümle çıkıyor karşımıza: “Markette kasiyer olmak istemezsin.” ve ardından “Kimmiş benim şampiyonum?”. Daha ileride yapılan 11. Sınıfın ne kadar önemli olduğu ve sınav notlarına dayalı ödül sistemi kullanıldığını da görebiliyoruz. Son olarak buraya ekleyebileceğim şey Rose’un derslerden aktivitelere koşuşturması.

Bu bilgilerin ardından biraz mükemmele bakalım. Hayatın her alanında kusursuzluk için çabalamak, mükemmeliyetçiliğin en basit tanımlarından biridir (Flett ve Hewitt, 2002). Şampiyonum kelimesinin sık sık kullanılması, iyi not almanın ve 11. sınıfın öneminin konuşulması Rose’da baskı oluşturuyor. Rose’un geleceği babası tarafından belirlenmiş: hokey bursu alarak tıp okumak. O nedenle derslerinin çok iyi olmasının yanında hokeyde de çok başarılı olması gerekiyor ve bu her fırsatta hatırlatılıyor. Annesi Rose’a üniversite için ne okumak istediğini sorduğunda; Rose’un babasının ne istediğini söylemesini ve bunu kendi fikri gibi benimsediğini görebiliyoruz.

Rose iyi olmak için değil en iyi olmak için çabalıyor çünkü babasının kafasında kusursuz bir gelecek var ve hatalara yer yok. Rose geçmiş sınav kağıtlarını satın alıp kullanmaktan ve dolabında esrarlı şekerler ve hapların bulunmasının üzerine uzaklaştırma alıyor. Babasının sözleri ise itibarları üzerine oluyor. Rose ve babasının neden bunların olduğuyla ilgili konuşmasında babasının planlarındaki okulu kazanmak için ancak bu şekilde en iyi notları alabileceğini söylediğini görüyoruz.

Anksiyete ve uykusuzlukla başa çıkmak için esrarlı şeker ve babasının uyku haplarını aldığını öğreniyoruz. Babası ise kendi mükemmelliğini ve bunun bozulmaması gerektiğini düşünmeye devam eder. Rose ise kendini şu sözlerle ifade eder: “Hiçbir şeyi doğru yapıyormuşum gibi hissetmiyorum. Başarısız hissettiriyorsun. Beni strese sokuyorsun.”. En sonunda Rose sınavlardan başarısız olduğu ve buna bağlı olarak mükemmelliği bozduğu için intihar girişiminde bulunur. Bu olaydan hemen önce aslında baba mükemmelliğin bu olmadığını anlamıştır.

Klinik Psikolog desteği almak için tıklayınız.

Ebeveyn mükemmeliyetçiliği çocuğa aktarılabilmektedir. Buna bağlı olarak da çocukta depresyon, anksiyete gibi psikopatolojiler ortaya çıkabilmektedir. Mükemmeliyetçiliğin alt boyutlarıyla yapılan bir araştırmada depresyon ile hata yapmaya karşı hassasiyet ve koşullu benlik saygısı; kaygı ile hata yapmaya karşı hassasiyet, kompulsiflik ve takdir edilme ihtiyacı ilişkili bulunmuştur (Miloseva & Vukosavljevic-Gvozden, 2014). Sosyal olarak öngörülen mükemmeliyetçilik ve depresyon arasındaki ilişkinin, bireyin güçlü onaylanma ihtiyacı, olumsuz değerlendirilme korkusu ve başkalarının beklentilerini karşılayamama algısından kaynaklandığı düşünülmektedir (Hewitt & Flett, 1991).

Rose’un sınav kağıtlarını satın alması ve kaygılarından dolayı esrarlı şeker ve uyku ilacı kullanması buna örnek olabilmektedir. Teorik olarak mükemmeliyetçi ebeveynler kusurlu olmakla ilgili düşünce ve kaygılara sahip olabilirler (Affrunti & Woodruff-Borden, 2015). Babanın Rose’un uzaklaştırılmasından sonra geleceğiyle ilgili kaygıları, itibar kaybına uğrayacağını düşünmesiyle kendisinin mükemmel olmasını kızının mükemmel olmasına bağlı olarak gördüğünü söyleyebiliriz. Bu ebeveynler kendileri ve çocukları için hataların olumsuz sonuçlarıyla ilgili strese girebilirler. Ebeveynden bu düşünceleri alan çocuk hataları başa çıkamayacağı tehditler olarak görebilir (Affrunti & Woodruff-Borden, 2015).

Rose da hataları geri dönülemez olarak gördüğü için final sınavlarından başarısız olması üzerine intihar girişiminde bulunmuştur. Mükemmeliyetçi ebeveyn çocuğuna mükemmel olduğu sürece onaylanacağını öğretebilir (Flett ve ark., 2002). Rose ve babasının iletişim kaynağı olarak sınav notlarını kullandığını görebiliyoruz. Notlar, gelecek ya da yapması gereken diğer aktiviteler dışında çok fazla iletişim göremiyoruz. Buradan da Rose’un çıkarımı, başarılı olduğu sürece babasından değer gördüğü olabilir. Filmdeki Rose ve babası örneğinden ve araştırmadan yola çıkarak mükemmeliyetçiliğin ebeveynden çocuğa aktarılabileceğini (Cook & Kearney, 2014) ve çocukta buna bağlı olarak sorunlara neden olabileceğini söyleyebiliriz (Hewitt ve ark., 2002).

Kaynaklar:

Affrunti, N. W., Geronimi, E. M. C., & Woodruff-Borden, J. (2015). Language of perfectionistic parents predicting child anxiety diagnostic status. Journal of Anxiety Disorders, 30, 94-102. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0887618515000067?via%3Dihub

Cook, L. C., & Kearney, C. A. (2014). Parent perfectionism and psychopathology symptoms and child perfectionism. Personality and Individual Differences, 70, 1-6. https://doi.org/10.1016/j.paid.2014.06.020

Hewitt, P. L., Caelian, C. F., Flett, G. L., Sherry, S. B., Collins, L., & Flynn, C. A. (2002). Perfectionism in children: Associations with depression, anxiety, and anger. Personality and Individual Differences, 32(6), 1049-1061. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(01)00109-X

Hewitt, P. L., & Flett, G. L. (1991). Perfectionism in the Self and Social Contexts: Conceptualization, Assessment, and Association With Psychopathology. Journal of Personality and Social Psychology, 60(3), 456-470. https://doi.org/10.1037/0022-3514.60.3.456

Flett, G.L., Hewitt, P. L. (Eds.) (2002). Perfectionism; Theory, research, and treatment. Washington, DC: American Psychological Association.

Flett, G. L., Hewitt, P. L., Oliver, J. M., & Macdonald, S. (2002). Perfectionism in children and their parents: A developmental analysis. In G. L. Flett & P. L. Hewitt (Eds.), Perfectionism: Theory, research, and treatment (pp. 89–132). American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/10458-004

Miloseva, L., & Vukosavljevic-Gvozden, T. (2014). Perfectionism Dimensions in Children: Association with Anxiety and Depression. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 159, 78-81. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.12.332