Klostrofobi (Kapalı Alan Korkusu) Nedir? Neden Olur?

Klostrofobi (kapalı alan korkusu); sınırlı bir mekanda kapalı kalmaktan endişe, kaygı ve korku duyulmasına yönelik bir fobi türüdür. Ayrıca klostrofobi en yaygın karşılaşılan fobi türlerinden birisidir. Kısıtlanma ve boğulma semptomlarıyla ilişkilendirilen kapalı alan korkusunda kişi, kapalı ve dar alanlarda kapana kısılmış gibi hisseder. Asansörler, küçük penceresiz odalar, mağaralar, bodrum katlar gibi sınırlı alanlar klostrofobiyi tetikleyen alanlardır.

Dar alan fobisi olarak da bilinen kapalı alan korkusu kısıtlanma duygusundan gelişir. Klostrofobiye sahip olan kişiler dar ve kapalı alanlarda kendilerini tuzağa düşmüş, kısıtlanmış, kaçamayacak durumda hissederek paniğe kapılırlar. Dar ve kapalı alanlarda havasız kalacaklarına inanan klostrofobikler dar ve kapalı alanlarda kalamazlar ve kapalı alanlarda aldıklarında nefes alamama, kalp ritmi bozukluğu, terleme gibi fiziksel sorunlarla gelişen fobi durumunu yaşarlar.

Fobi olarak kapalı alan korkusu normalde kapalı alanlarda bulunmaktan rahatsız olmaktan çok farklıdır. Hiç kimse kalabalık ve kasıtlı alanlarda bulunmaktan hoşlanmaz. Hatta daralma ve sıkılma gibi durumlar da yaşanabilir. Ancak gerçek anlamda kapalı alan fobisine sahip olan kişiler fiziksel semptomlarla birlikte oldukça şiddetli sıkıntılarla boğuşurlar.

Tüm fobilerde olduğu gibi kapalı alan fobisinde de kişi aslında tehdit olmayan bir durumu tehdit olarak alılar. Doğal korkulardan farklı olarak fobilerde güvenliği tehdit eden gerçek bir tetikleyici yoktur. Kapalı alan korkusu olan kişiler kapalı alanlarda kilitli kalmaktan, havasız kalmaktan, boğulmaktan, kaçamamaktan korkarlar. Kapalı alanda kalırlarsa bu tür şeyler yaşayacaklarına inanırlar.

Klostrofobi nedenleri kişiden kişiye değişebilir. Ancak psikoterapi yöntemleriyle fobinin altında yatan nedenler açığa çıkarılabilir. Erken çocukluk döneminde yaşanmış olan travmalar, genetik aktarımlar, olumsuz deneyimler ya da saplantılı inanışlar gibi nedenlerden dolayı bu fobi çeşitleri ortaya çıkabilir.

Klostrofobi Nedir?

Klostrofobi; Kapalı, kilitli, dar alanlarda bulunmaktan endişe ve korku duymak anlamına gelen çok yaygın görülen bir fobidir. Duygu durumlarını kontrol etmekte zorlanan klostrofobik kişiler, dar ev kapalı alanlarda şiddetli panik hali yaşayabilirler. Dar alan fobisi olarak da bilinen klostrofobi günlük hayatta herhangi bir alanda ortaya çıkabilir.

Asansör gibi gündelik hayatta sıklıkla kullanılan dar ve kapalı alanlar klostrofobiye sahip kişiler için tehlikeli görünür. Aslında böyle bir tehlike yoktur. Ancak fobi sahibi kişiler buna inanır ve bu tür yerlerde hava alamayacaklarını, oradan kaçamayacaklarını düşünürler. Kısıtlanma ve boğulma hisleriyle bağlantılı olan kapalı alan korkusu her yaşta ortaya çıkabilir.

Klostrofobi Ne Demek?

Klostrofobi, Kapalı mekanlarda şiddetli korku yaşamak anlamına gelen korku türü yaygın görülen fobi çeşitlerinden biridir. Klostrofobinin kelime anlamı kapalı yer korkusudur. Fransızca claustrophobie kelimesinden türemiştir. Panik ve kaygıyla tetiklenen kapalı yer korkusu fiziksel sıkıntılarla ortaya çıkar. Kapalı alan korkusu olan kişiler sınırlandırılmış ve kıstırılmış hissederek büyük bir paniğe kapılır. Boğulma, kaçamama ve tuzağa düşmüş olma gibi hisler bu fobi türünde görülen abartılı hisler arasında yer alır.

Klostrofobi Neden Olur?

Klostrofobi, bazı araştırmacılara göre erken çocukluk döneminde yaşanan travmalardan kaynaklanır. Fobilerin neden oluştuğu ile ilgili farklı kuramsal açıklamalar ve araştırmalar vardır. Bazı araştırmacılar ise bu fobinin oluşmasında genetik faktörlerin öne çıktığını söyler. Kişiden kişiye fobinin oluşma nedenleri değişir.

Kapalı alan korkusunun neden olduğu ancak psikoterapi çalışmalarıyla ortaya çıkarılabilir. Ayrıca kapalı alan korkusu bulunan kişilerin neredeyse %75’inde bu fobinin yanı sıra bir ya da birden fazla başka fobisi de bulunur.

Alakalı yazı: Tripofobi

Klostrofobi Nerelerde Olur?

Klostrofobinin yaşanmasını tetikleyen mekanlar dar, sınırlı ve kapalı alanlardır. Asansörler, mağaralar, tüneller, küçük odalar, penceresiz dar alanlar gibi alanlar bu fobiyi tetikleyecek alanlardır. Kişinin kendisini kapana kısılmış gibi hissetmesine neden olacak alan koşulları farklı yerlerde meydana gelebilir;

Klostrofobinin olduğu yerler;

Trenler ve metro
Uçaklar
Kalabalık alanlar
Tüneller
Döner kapılar
Halka açık tarzındaki tuvalet
Otomobiller (özellikle merkezi kilitli olanlar)
Otomatik araba yıkama yerleri
Bodrumlar ve küçük odalar
Kilitli odalar ya da açılmayan penceresi olan odalar
Az çıkışı olmayan sinema ya da tiyatrolar gibi kapalı etkinlik alanları
MRI tarayıcıları tarzındaki bazı tıbbi cihazlar

Klostrofobi Belirtileri Nelerdir?

Klostrofobi Belirtileri;

Terleme ve titreme
Nefes almada zorluk
Göğüste sıkışma veya göğüs ağrısı
Ağız kuruluğu
Hızlı kalp atış hızı ve yüksek tansiyon
Boğulma hissi
Baş dönmesi
Çok hızlı nefes alıp verme
Sıcak basması
Mide bulantısı
Baş ağrısı
Uyuşma
Bayılma
Banyo kullanmak için bir dürtü
Karışıklık ya da oryantasyon bozukluğu

Klostrofobi belirtileri, genel olarak anksiyete ve panik atakta görülen belirtilere benzer. Ayrıca kapalı alan korkusu herkeste farklı belirtilerle ortaya çıkabildiği unutulmamalıdır.

İlginizi çekebilir: Narsist ne demek

Klostrofobi Olduğu Nasıl Anlaşılır?

Kapalı alan korkusu olan kişilerde teşhis için belli belirtilerin gözlemlenmesi gerekir. Dar alan korkusu olanların genel olarak gözlemlenebilecek bazı davranışları vardır.

Kapalı alanda olma düşüncesi kişide endişe ve paniğe yol açar.
Kapalı alana karşı duyulan endişe nedeniyle panik atak ya da sinir krizleri geçirilir.
Kapalı alanlarda bulunmamak için özel çaba gösterilir.
Kaçınma durumları günlük yaşamı önemli ölçüde etkiler.
Dar alan korkusu en az 6 ay ve daha uzun devam eder.

Klostrofobi Nasıl Teşhis Edilir?

Klostrofobi teşhisinden uzman doktor ve hasta iletişimi önemlidir. Uzman doktorun hastayı analiz etmesi gerekir. Uzman doktor hastadan belirtilerini tanımlamasını ister. Belirtilerin şiddetini tespit eder. Hastanın başka psikolojik sorunları varsa bu durumlar ayırt edilir. Tam olarak teşhisin konabilmesi için hastanın travma ya da başka sorunlardan kaynaklı geçici bir durum yaşayıp yaşamadığı bilinmelidir. Teşhis sürecinde hasta-uzman ilişkisi ve iletişimi önemlidir.

Doktorun tanı konulabilmesi için sorabileceği bazı soruları şu şekilde sıralayabiliriz:

Kapalı bir yere gittiğinizde ilk dikkatinizi çeken çıkışın nerede olduğu mudur?
Tiyatro ya da sinema gibi kapalı alanlardaki etkinliklere gittiğiniz zaman çıkışa yakın bir koltuk mu tercih edersiniz?
Kapalı bir alanda çıkış kapıları açık değil ise strese girer misiniz?
Trafik yoğun olduğunda araç sürmekten kaçınır mısınız?
Toplu taşıma kullanırken metroyu kullanmaktan çekiniyor musunuz?
Asansöre binmek bir sorun mudur?

Klostrofobi tanısı için fiziksel veya laboratuvar testleri yoktur. Ancak doktorlar klostrofobi testi ya da ölçeği gibi değerlendirmelere başvurabilirler.

Klostrofobi Testi

Klostrofobi Ölçeği (The Claustrophobia Sclae-CS) ve Klostrofobi Anketi (The Claustrophobia Questionnaire-CQ) literatürde bulunan kapalı alan test yöntemleridir. Klostrofobi ölçeği kaygı ve kaçınma alt ölçeklerinden oluşur. Betimlenen bazı durumlar karşısında kişilerin kaygı ve kaçınma durumları ölçülür. 0 ¼ hiç, 1 ¼ az, 2 ¼ biraz, 3 ¼ çok, 4 ¼ çok ve ¼ kaçınmaz, 1 ¼ mümkünse kaçınır, 2 ¼ her zaman kaçınır şeklinde sonuçlar ortaya çıkar. Bu testler büyük ölçüde doğru sonuçlar verir.

Klostrofobi ölçeğinde belirlenmiş 20 durum vardır. Bu durumlar karşısında kişilerin tepkileri ölçülür. Kaygı düzeyini belirlemek için belirlenen durumlar karşısında kişilerin ne kadar kaygılanacağı ölçülür.

Klostrofobi Tedavisi

Teşhisten sonra psikologların uygulayacağı tedaviler kişiden kişiye ya da duruma göre farklılık gösterir. Bilişsel davranışçı terapi yanı sıra ilaç kullanımı da en etkili sonuçlar veren tedavi yöntemleri arasındadır.

Bilişsel davranışçı terapide korkuya neden olan durumla yüzleşme sağlanmaya çalışılır. Kişi korkusunun nedenlerini anlamaya başladığında korkularını yenebilir.

Klostrofobi ataklarıyla başa çıkma yolları şu şekilde sıralanabilir:

Atak geldiğinde bulunulan yerden kaçmaya çalışmamak
Araba kullanılıyorsa arabayı kenara çekerek derin nefesler almak
Yaşanan durumun geçici olduğunu kendinize hatırlatmak
Yavaş ve derin nefes alırken her nefeste 3’e kadar saymak
Kafada olumlu düşünceler ve görüntüler geliştirmek
Yaşanan durumun gerçek olmadığını tekrar tekrar söylemek

Klostrofobi Tedavisi Ne Kadar Sürer?

Tedavi yöntemleri ve süreçleri kişiden kişiye değişir. Hastanın yaşadığı durumla nasıl bir bağ kurduğu süreci belirler. Bazı hastalarda sorunun kökenleri kısa sürede keşfedilebilir. Kişinin bu durumu yenmeye istekli olup olmaması da süreci belirleyecek etkenlerden biridir. Sabırlı olmak ve sorunun üstesinden emleye niyetli olmak önemlidir. Psikolog hasta için nasıl bir tedavi programlarsa hastanın bu plana uyması gerekir.

Klostrofobi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Klostrofobi nasıl geçer?

Kapalı alan korkusu diğer tüm fobilerde olduğu gibi uzman doktor yardımıyla tedavi edilebilir.

Klostrofobi nasıl yenilir?

Kapalı alan korkusuna sahip olan kişiler atak durumlarında yukarıda belirtilen yolları deneyebilir. Ancak uzman psikolog desteği almak çok önemli ve gereklidir.

Dar alan korkusu ile klostrofobi aynı şey mi?

Klostrofobi dar ve kapalı alan korkusunu tanımlar. Zaten bu fobiye sahip kişiler bu tür alanlarda daralma, boğulma kısıtlanma hisleri yaşar.