Kırık Kurabiye Stresi

ÇOCUKLARDA ‘’KIRIK KURABİYE’’ STRESİ NEDİR?

Stresli olduğumuz zamanlarda bir kurabiyenin kırılmasına bile tahammül edemeyiz. Çocuklar da streslerini atmak için olmadık şeylere ağlayabilir.

Türk Dil Kurumu stresi ruhsal gerilim olarak açıklamaktadır. Gelişim psikoloğu Aletha Solter, Bilinçli Bebek kitabında, çocukların ağlamaları karşısında onlara şefkatle sarılıp ağlamalarına izin vermemiz gerektiği üzerinde durmaktadır. Ağlamanın bir ihtiyaç olabileceğini, hatta çocuklarda biriken stresi boşaltmanın bir yolu olabileceğini vurgulamaktadır.

Pek çoğumuz stresli yaşam olayları ile mücadele etmekteyiz. Gelişen teknoloji ile değişen sistemler, çağın getirileri, maruz kaldığımız iş yükü, işsizlik, insani ilişkilerdeki değişmeler, ekonomik boğuşmalar ve daha niceleri… Çoğumuz stresli olduğumuzu söylüyoruz, antidepresanlara sığınıyoruz. Yetişkinler olarak bir şekilde stresle mücadele edebiliyoruz. En azından mücadele etmek için mücadele ediyoruz. Peki çocuklar?

Çocuklar söz konusu olduğunda onların stresi bilmediklerini dolayısıyla stresli olmadıklarını düşünebiliriz. Oysa çocuklar da strese girebilirler. Çocukların, bakıcı stresi, okul stresi, çatışmalı bir ev ortamında yaşanan stres, medya kaynaklı stres, stresli bir ebeveynden kaynaklı stres gibi pek stresi yaşamaları olağandır.

Çocuklar, çok sevdiği bir oyuncağını arayıp oyuncak sepetinde bulamadığında, sevdiği bir yiyeceği yere düşürdüğünde, gürültülü ortamlarda, çizgi filmde şiddet ya da üzüntü içeren olaylar izlediğinde, bir akrabası ‘’sen bizim çocuğumuz ol, sen bizde kal’’ dediğinde, anne babası ‘’senin annen baban olmayacağım artık’’ dediğinde, çok sevdiği bir arkadaşı o gün okula gelmediğinde, bir oyunu kaybettiğinde stres olabilirler. Örnekleri çeşitlendirebiliriz.

Yetişkinler için basit, anlamsız, önemsiz, şaka gibi görülen bu olaylar çocukların dünyalarında hüsran, hayal kırıklıkları, üzüntü, endişe, korku ve stres yaratabilir. Kimi durumlarda bu stres içe yöneltilerek sessiz kalmayı, korkuları, davranış problemlerini meydana getirebilirken, kimi durumlarda çocuklar avazı çıktığı kadar ağlayabilir.

Ortada hiçbir sebep yokken bu çocuk neden ağlıyor? Cevap; birikmiş stres olabilir.

Çocuğun birikmiş stresini boşaltmasına yardımcı olmak için neler yapabiliriz?

• Ekran zamanını kontrol etmek önemlidir. Okul öncesi dönemde çocuklar henüz somut işlemler döneminde olduklarından, izledikleri çizgi filmlerdeki olayları gerçek olarak algılayabilir. Korkutucu, şiddet içerikli programlara bir sınırlandırma getirmek stresi yönetmenin ilk adımı olabilir.
• Çocuğun duyguları önemsenmelidir. Bir oyuncağını bulamadığında sakince araması için ona yardımcı olabilirsiniz. ‘’O oyuncağının senin için önemli olduğunu biliyorum. Oyuncağını bulman için sana yardımcı olmamı ister misin? Birlikte daha çabuk bulabiliriz.’’ Bu cümleler, çocuğunuzun duygularını anladığınızı gösterir ve çocuk sakinleşebilir. Arkadaşı okula gelmediğinde, arkadaşını telefonla arayıp konuşmalarını sağlayabilirsiniz. ‘’Bugün arkadaşın okula gelmediği için onu özlemiş ve merak etmiş olabilirsin. Arayıp sesini duymak iyi gelecektir.’’  Çocuğa, yaşadığı duygularını isimlendirerek duygu koçluğu yapabilir ve bu duygulara nasıl yön vereceğine rehberlik yapabilirsiniz.
• Çocuğunuz adına karar vermek yerine ona tercihlerini sorabilirsiniz. Bir dilim kekin ya da bir bütün muzun bölünmesi çocukların hoşuna gitmeyebilir. Aslında bu durum somut işlemlerin bir özelliği olan korunum ilkesinin henüz kazanılmamış olduğunun bir göstergesidir.  Çocuk bir muzu bütün yemek isteyecektir ve muz dilimlenmiş şekilde gelirse çocuk o muzun bir bütün muz olduğunu anlamayacağı için muzun küçülmüş olduğunu düşünebilir ve buna öfkelenebilir. Bu stresi yaşamamak adına ‘’Kekini, muzunu, simiti böleyim mi yoksa bütün olarak mı yemek istersin?’’ diye sormak işe yarayacaktır. Bu sayede çocuk, tercihine saygı duyulduğu ve önemsendiğini hissedecektir.
• Çocuğunuza bol bol sarılın. Sarılmak oksitosin salgılanmasına sebep olarak güven duygusunu geliştirmektedir. Çocuklar ağladığında sakin bir ortamda rahatlamak ister. Neden ağladığını sorabilirsiniz ancak ısrarla bir neden bulmaya çalışmayın. Bazen ağlamanın amacı sadece ağlamak ve rahatlamak olabilir. Çocuğa sarılıp sakinlemesini bekleyebilirsiniz.

İlginizi Çekebilir: Çocuk Stresi Nedir?

AVM Stresi

Yapılan bir araştırmada alışveriş merkezlerinin oyun merkezlerindeki gürültü şiddetinin, kanuni sınır olan 80 desibelin üzerinde olduğu bulunmuştur.

Stresli bir ortamda sakin kalabilmek oldukça zordur. Alışveriş merkezlerinde çığlık kıyamet ağlayan, kendini yere atan bir çocuk karşısında sakin kalabilmek, üstelik ayıplayarak bakan her göze, her müdahalede bulunmak isteyene karşın sakin kalabilmek belki de en zor durumlardan biridir. Böyle bir durumda aileler olarak neler yapabiliriz?

• Böyle bir durumda çocuğu hırpalamadan, yetişkin olduğunuzu ve duygularınızı kontrol edebileceğinizi unutmadan, çocuğunuza sıkıca sarılarak sakin sessiz bir ortama gitmek en doğrusu olacaktır.
• Çocuğunuza sakinleşene kadar orada onu bekleyeceğinizi ve istediği kadar ağlayabileceğini söyleyebilirsiniz.
• Çocuğunuz ağlarken bu olay üzerine hiçbir şey söylemeden onun ağlamasının bitmesini bekleyebilirsiniz.
• Çocuk ağlarken kullandığımız kimi cümleler ağlamanın daha da artmasına neden olabilir. Çocuğu sakinleştirmek için kullanacağınız cümlelerde cezalandırıcı olmamasına ve çocuğun hislerini yargılamamaya dikkat etmelisiniz. ‘’Seni bir daha buraya getirmeyeceğim. Sen gününü görürsün. Bebek gibi ağlıyorsun.’’ Bu cümleler çözüme yardımcı olmayacaktır.
• Çocuk yatıştıktan sonra bu olayın sizde uyandırdığı duygular hakkında kısa bir konuşma yapabilirsiniz. ‘’Seni ağlarken görmek beni üzdü. Ağladığında kendimi mutsuz hissettim. Neden ağladığını anlamadığım için oradan ayrıldım ve buraya geldik, sakinleşince konuşmak isterim.’’  Bu cümleler kişinin kendi duygularına odaklandığından kişiyi rahatlatacaktır.

Sonuç olarak stres, ne yazık ki, günümüzde kaçınılmaz bir durum. Gerek yetişkinler gerekse çocuklar, stresle baş edebilme becerilerini geliştirmek için duygular üzerinde çalışmalıdır.

Ailelere öneri kitaplar

• Öfke İle Başa Çıkma Yolları-Oynuyorum ve Kendimi Tanıyorum

Yazar: Isabelle Filliozat , Virginie Limousin Çevirmen: Burçak Targaç Yayınevi: Domingo Yayınevi

• Duygularım-Oynuyorum ve Kendimi Tanıyorum

Yazar: Virginie Limousin , Eric Veille , Isabelle Filliozat Çevirmen: Burçak Targaç Yayınevi: Domingo Yayınevi