Erken Çocuklukta Ekran Kullanımı

Okullar kapandı, birçok okul yaz okuluna devam etse de eğitim döneminin sona ermesiyle artık süreçler daha esnek, çocuklar bu güzel havalarda enerjilerini atmak, bol bol eğlenmek istiyorlar. Bu durumda da ebeveynlerin sorumlulukları bir nebze artıyor tabi ki.

Eskiden günün büyük çoğunluğunu kaplayan anaokulu ya da kreş, dönüşte hızlıca yenilen yemekler, kısa bir süre anne babayla zaman geçirme ve uyku döngüsü yerini anne babalarla daha çok zaman geçirmeye ayırdı. Bu biraz da olsa stres ve endişe yaratıyor, ebeveynler “Eh biz şimdi ne yapacağız?” sorusunun peşine düşüyor. Ekran kullanımı da burada kendini gösterebiliyor.

Ekran Kullanımı Nedir?

Peki ekran kullanımı nedir? Ekran kullanımı denince aklımıza sadece telefon gelmemeli tabi ki tablet, telefon, bilgisayar gibi elektronik bir cihazla geçirilen süreci ifade ediyor bize. Bu tanımdan sonra şu soruyu soralım, çocukları tamamıyla ekrandan uzak mı tutmalıyız? Tabi ki hayır, teknolojinin olumlu yanlarını da mutlaka ve mutlaka görmek gerek. Bilgiye bizi kolayca ulaştırması, kullanım kolaylığı ve ulaşılabilirliği aydınlık tarafta yer alırken hadi biraz da karanlık tarafa göz atalım. Sonra da bu karanlık tarafta çocuklarımıza nasıl rehberlik ederek onları sağlıklı bir ekran kullanımına yönlendirebiliriz onu değerlendirelim.

           

Birinci Kural: Ekran Süresini Ayarlamak

Ekran kullanım süresi… Birçok uzman yaş çarpı on dakika kuralını sık sık hatırlatıyor. Bu bilimsel bir alt yapı içermeyen bir kural ve ekran süresi çok değişken bir kavram, çocuğun gelişimsel profiline, ailenin ekran kullanımındaki rolüne göre değişkenlik gösterebiliyor. Bu yüzden sizlere bir formül sunmanın faydasız olacağı kanaatindeyim. Hadi gelin bu konuda bize birkaç bilimsel araştırmanın ışık tutmasına izin verelim. İlk araştırmamızda (1) araştırmacılar ekran kullanımı süresi ile otizm belirtilerinin şiddeti arasındaki ilişkiyi araştırmışlar ve etkileşim olmadan ekran başında olmanın ve ekran süresinin artmasının OSB belirtilerinin şiddetlenmesiyle ilişkisini görmüşler. Bir başka araştırma (2) ise uyku süresi üzerine yapılmış, araştırmacılar ekran süresinin uyku süresine etkisi olup olmadığını araştırdıklarında bunda da çocuklarda uyku süresinde azalmayla ekran süresi arasında bir ilişki keşfetmişler. Son olarak fiziksel sağlıktan bahsedelim, son araştırmamız da (3) dil gelişimi ve ekran maruziyeti arasındaki ilişki üzerine yapılmış ve araştırmanın sonucu ekran maruziyetinin dil gelişimini etkileyen bir faktör olduğunu göstermiş.

 

Önemli bir nokta; İçerik.      

Gelin diğer bir önemli konuya parmak basalım, içerik. Evet çocuklar için birçok platform ve oyun uygulama dükkanlarında yer alıyor, peki içeriğine hiç göz atma şansına sahip oldunuz mu? Maalesef birçok uygulama çocuklar için uygun içerikleri ürettiğini ileri sürerek birçok uygunsuz içerik yayınlıyor. Oyuncak tanıtma videoları, oyun oynarken yapılan yayınlar, dışarıdan masum gibi durup aslında birçok şiddet ögesi içeren oyunlar… Çocukları çeşitli “challenge”lar yapmaya sürükleyen video bazlı uygulamalar … Burada ebeveynlere çok büyük görev düşüyor, içerikleri mutlaka önceden değerlendirmek.

“Çocuğa uygun mu, gelişimsel olarak çocuğum bu içeriğe maruz kalabilir mi, bu içerik çocuğuma olumlu neler katabilir, zararlı olabilir mi?”

 İçeriğe göz atarken mutlaka bunu değerlendirmek gerekiyor. Bunu değerlendiremeyeceğimiz zamanlarda daha önceden güvenilir olduğunu bildiğimiz içeriklere başvurmak izleyebileceğimiz bir yol.

 

Son Olarak: Etkileşimli Ekran Kullanımı

Eğer bir minik bir çocuğunuz varsa en ama en önemlisi etkileşim. İster kitap okuyun ister yemek yapın ister cam silin ister duvar boyayın fakat mutlaka etkileşim kurmayı bırakmayın. Etkileşim hem çocuğa rehberlik etmenin en kolay yoludur hem de bakım veren ve çocuk arasındaki duygusal bağın ayaklarını kuvvetlendirir. Çocuklarımızla ekran süresinde nasıl etkileşim kuracağız sorusunu sorar gibisiniz, tabi ki de konuşarak. Çocuğun sadece ekrana bakması dikkatini tek bir yöne odaklayarak olarak kullanması anlamına geliyor bu da bizim istemeyeceğimiz bir durum. Bu süreçlerde yetişkin çocuğa çeşitli geri bildirimlerde bulunarak, sorular sorarak mutlaka etkileşimi sürdürmeli.

Diyelim ki çocuğumuz renklerle ilgili bir video izliyor, bu süreçte “Ah bu hangi renk?” gibi bir soru yönlendirebilirsiniz, ya da ufak bir oyun yaratabilirsiniz “Hadi şimdi ekrana hangi renk gelirse videoyu durduralım, sonra o rengi bulma oyunu oynayalım. İlk bulan videoyu tekrar başlatır!” gibi. Tabi bu eğitici bir video üzerine, içeriğinin temiz olduğuna emin olduğumuz bir çizgi film izliyorsak arada videoyu durdurup hikayeyle ilgili sorular sorabiliriz. Böylelikle çocuğun beynini birçok anlamda aktif kullanmasına fırsat sağlarız.

Peki her şeyden öte ekransız bir hayat mümkün mü? Maalesef değil, teknoloji ilerliyor ve buna direnemeyiz fakat bilinçli ebeveynler olarak ekran kullanırken zararı sıfıra indirip çocuğumuzun faydasına çevirmek pekâlâ mümkün!

Erken çocuklukta teknoloji kullanımı ile ilgili danışmanlık almak için linke tıklayınız.