Enürezis (Alt Islatma)

Çocuklarda okul öncesi dönem, mesane ve bağırsak kontrolünün kazanıldığı dönemdir. Eğer çocuğun tuvalet kazanımı, alışkanlığı ile ilgili bir problemi varsa bu dönemde ortaya çıkacaktır. Ortaya çıkacak olan sorunun bu dönem içerisinde çözülmesi mühimdir. Normal gelişim gösteren çocuklar bu dönemde dışa atım sürecinde yetkinlik ve kontrol kazanır.

Çocuk okul öncesi dönemde idrar kontrolünü sağlama yetkinliğine ulaşamamışsa “enürezis” yani “altını ıslatma” problemiyle karşı karşıyadır. Ebeveynler ve çocuk için oldukça sıkıntılı bir durum olsa da hemen enürezis tanısı koymak doğru değildir. Bunun için çocuğun 5 yaşını doldurması beklenir. Bu yaşa geldiğinde çocuğun artık gelişimsel ve fizyolojik olarak mesane kontrolünü sağlaması beklenir. Çocukların 2-2,5 yaşına kadar altını ıslatmaları normal kabul edilir.

Ayrıca tuvalet eğitimi çocuğun zihinsel yeterliliğinden, kültürel çevresinden, ebeveyn bağlanmasından etkilenmektedir. Enürezis cinsiyete, yaşa, sosyo-ekonomik düzeye, coğrafik duruma göre değişiklik gösterir. Erkek çocuklarında kız çocuklarına oranla 2 kat daha fazla rastlanmaktadır. Hiçbir müdahale olmaksızın sorun devam etse bile ergenlik çağına geldiğinde kendiliğinden kaybolur. Müdahale olmaksızın yetişkinliğe kadar devam eden enürezis problemi oldukça azdır.

Enürezis 4 başlık altında toplanır;

Yalnız gece alt ıslatma: Problemin en sık görülme şeklidir.

Yalnız gündüz alt ıslatma: Çok utangaç olduğu için yabancı ortamda tuvalete gitme isteğini belirtemeyen ya da oyuna dalan çocuklarda görülebilir.

Hem gece hem de gündüz alt ıslatma: Sorunu en yoğun yaşayan çocuklardır.

Ara-sıra alt ıslatma: Burada çocuğun hayatında yaşadığı ani değişikliklere bakılmalıdır. Kardeşinin doğması, otoriter bir öğretmene sahip olma vb. durumlarda görülebilir. Altta yatan birincil sorun çözülürse alt ıslatma problemi de kendiliğinde kaybolur.

Bu duruma; sinir kas kontrolünün gecikmesi, fazla sulu gıda tüketmek, idrar yolları enfeksiyonu, böbrek hastalıkları gibi fiziksel durumlar neden olabilir. Ayrıca; ailenin aşırı koruyucu tavrı, boşanma, bir yakınını ya da evcil hayvanını kaybetme, okula başlama, çocuğa fazla sert bir tutum gösterme, mizah amaçlı yapılan eylemlerin çocukta ani korku yaratması, yeni bir kardeşin doğması, baskıcı ve aşırı titiz ebeveynden alınan tuvalet eğitimi gibi psikolojik nedenlerden de kaynaklı olabilir.

Bu durumu çözebilmek için; çocuk öncelikle bir çocuk hekimi tarafından muayene edilmeli sevki gereken durumlarda kontroller sağlanmalıdır. Eğer gerekiyorsa ilaç tedavisine başlanmalı ve bu tedavinin aksamamasına özen gösterilmelidir. Uygulanan tedaviler doğrudan ve dolaylı olabilir. Çocuğun tıbbi açıdan tedavi edilmesi doğrudan tedaviyken anne-babanın da konuyla ilgili bilgilendirilmesi dolaylı tedaviyi kapsar. Özellikle anne-babaların ilerde bu sorunla karşılaşmamaları için tuvalet eğitiminde çok dikkatli olmaları gerekir. Anne-baba bu konuda ihtiyaç duyuyorsa bir uzmandan yardım alabilir, ilgili kitapları okuyabilir. Enürezis’i yaşamak çocuk için yeterince zordur. Anne-baba bu durumun çözülmesi konusunda aceleci davranırsa baskı altındaki çocuğun problemi daha da büyüyebilir. Önemli olan çocuğa bu durumu yaşayan tek çocuk olmadığını söylemek, onu kabullenmek ve sorunla baş edebilmesi için onu desteklemektir.

Gece yatmadan önce tuvaletinin olmadığını söylese bile gitmesini sağlayın. Uykudan en az bir saat önce meyve suyu, karpuz, salatalık gibi sıvı içeren besinleri vermeyin. Geceleri belirli aralıklarla tuvalete kalkmasını sağlayın. Bunu yaparken çocuğun tam uyanık olduğundan emin olun. Tuvalete gittiğinde bilinçli olması bu sorunun çözümünde önemlidir. Yatağının altına naylon serebilirsiniz ancak bez kullanmayı bırakmış bir çocuğa yeniden bez teklif etmeyin. Bu sorunu aşabilmesine ilişkin özgüveni zarar görebilir. Tuvalette gereken mahremiyeti daima sağlayın. Evdeki diğer kardeşleri, ablaları, ağabeyleri bu sorunu biliyorsa bu durumla ilgili konuşabilirler. Diğer çocuklarınıza bu konuyu açıkça anlatın. Onun suçu olmadığını çözmek için sarf ettiği çabadan bahsedin. Alay edilmesinin onu yaralayacağını kardeşlerinin desteğine ihtiyaç duyduğunu bildirin.