Ekran Bağımlılığı Nedir?
Televizyon, tablet gibi devamlı olarak ekrana bakmayı gerektiren cihazların uzun süreli ve kontrolsüz kullanılması durumunda ortaya çıkan tabloya “ekran bağımlılığı” denilmektedir. Bu tabloda bireyler ihtiyaçları olmadığı halde bu ekranları kullanmadan duramazlar veya kullanmadıkları durumda huzursuzluk hissi yaşarlar. Özellikle çocukluk ve ergenlik dönemlerinde bu durum oldukça yaygındır. Hayatımızda özellikle pandemi sürecinin başlamasıyla birlikte önemli ölçüde etkileyen bir problem haline gelmiştir.
ÇOCUĞUNUZ EKRAN BAĞIMLISI MI?
Aslında bunu anlamak zannettiğiniz kadar zor değil. Pandemi sürecinde özellikle evde yapılacak etkinlikler ve sosyalleştirme çalışmaları kısıtlı durumdadır. Bu zorlu dönemi geçirirken ebeveynler de sonuçlarını tahmin edemeden çocuklarını teknolojik aletlere yönlendirebilmektedir. Peki çocuğunuzun ekran bağımlısı olduğunu nasıl anlarsınız?
*çocuğunuz uyku ile ilgili problemler yaşıyorsa
*sosyalleşme anlamında zorluk yaşıyorsa
*konuşma anlamında gerilik gösteriyorsa
*bulduğu her fırsatta teknolojik aletlere yöneliyorsa
Ekran bağımlılığı söz konusu olabilir.
ÇOCUKLARDA YAŞ KURALI (3, 6, 9, 12)
Biz eğitimcilerin ebeveynlerden özellikle istediği şey “0-3” yaş grubunda ki çocukların ekran ile tanışmamasıdır. Çünkü bu dönem onların en hızlı geliştiği ve öğrendiği dönemdir. Bu dönemlerde ekran bağımlılığına bağlı olarak psikolojik ve fizyolojik problemler ile karşı karşıya kalabilirsiniz. 3-6 yaş aralığında ise çocuğun ekran başında geçirdiği zaman için bir süre belirtmemiz gerekir. Teknolojik aletleri çocukların odasında bulundurmamaya özen göstermelisiniz. 6-9 yaş aralığında ise ekranda geçireceği zaman net olmaldır. Bu dönemde, çocuğun özellikle öfkeli olduğu zaman sakinleşmesi için teknolojik aletler vermekten kaçınmalısınız. 9-12 yaş aralığında ise kişisel bir cep telefonunun hangi yaşta alınacağı konusunda bir karar vermeniz gerekir. Çocuğunuzu bu dönemde ekran kullanımını kontrol ederek ilerlemenizde fayda vardır. Teknolojinin hem yararlarından hem de zararlarından çocuğunuza bahsetmeniz oldukça önemlidir. 12 yaş sonrası ise çocuk yine sınırlı bir kullanıma sahip olmalıdır. Bu yaş döneminde dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise gece yatmadan önce telefonlarının kapatılmasına özen gösterilmelidir.
EKRANIN ÇOCUĞUNUZ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİ BİLİYOR MUSUNUZ?
Teknolojinin çocuklar üzerinde yararlı etkileri olduğu gibi sağlıkları açısından risk unsurları taşıdığı yapılan çalışmalarla kanıtlanmıştır. Çocukların teknolojik cihazları uygun olmayan süre, sıklık ve pozisyonlarda kullanmalarının gelişimsel ve fiziksel problemler doğurduğu bilinmektedir. Bunların yanı sıra, çok uzun süre teknolojik aletlere maruz kalan çocuklarda dil gelişimi alanında bozukluklar, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve davranış bozuklukları gibi sonuçlarla karşılaşılabilmektedir. 0-3 yaş arasında uzun süre ekrana maruz kalan çocuklarda en sık karşılaşılan tanı “ATİPİK OTİZM” dir. Vakitlerinin büyük bir kısmını ekran karşısında geçiren çocuklar yaşıtları ile ilişki kurmakta zorlanmaktadırlar. Tabloya fiziksel açıdan bakıldığında ise uzun süreli hareketsiz kalma, sırt ve bilek ağrıları gibi sorunlar ile karşı karşıya kalındığı görülmektedir. Uzun süre hareketsiz kalan çocuklarda görülen diğer bir problem ise çocuk enerjisini boşaltamadığı için hırçınlaşıp saldırgan bir tavır sergileyebilir. Günümüzde en kolay erişilebilir teknolojik aletler olan akıllı telefonların çocuklar üzerinde olumsuz psikolojik etkilere sebep olduğu bilinmektedir. Akıllı telefona maruz kalan çocuklar da özgüven eksikliği, obsesif, bağımlı ya da anti-sosyal kişilik özellikleri taşıyabilirler.
EBEVEYN OLARAK NE YAPMALIYIM?
Çocukların ekranı sınırlı ve kontrollü bir şekilde kullanmaları için bir plan oluşturmakta fayda vardır. Aile bireyleri mutlaka etkileşim içerisinde olmalı ve çocukla yapılan aktivitelerin arttırılması gerekmektedir. Eğer çocuğunuzun ekran bağımlısı olduğunu düşünüyorsanız mutlaka bir uzmandan destek almanızda fayda var.
Destek ve danışma için
1997 İstanbul doğumluyum. İstanbul Gelişim Üniversitesi sağlık bilimleri yüksekokulu çocuk gelişimi lisans programı, 2020 mezunuyum. Şuanda aktif olarak bir rehabilitasyon merkezinde görev yapmaktayım. Denver ll, metropolitan okul olgunluğu testi ve resim analizleri konusunda tecrübelerim mevcuttur. .
