Çocuklarda Tuvalet Alışkanlığı

Çocuklarda tuvalet alışkanlığı, her çocuğa zamanı geldiğinde tuvalet becerisini kazanması için verilmesi gereken bir alışkanlıktır.

Çünkü sürekli gelişen çocuk tuvalet alışkanlığı kazandığında hem psikolojik hem de fizyolojik olarak gelişimini arttırmaktadır. Her ne kadar bazı kültürlerde çocukluk döneminde belli yaşa kadar bez kullanılsa da Türkiye’nin de bulunduğu Avrupa, Asya, Afrika ülkelerinde tuvalet alışkanlığı bebeklikten çocukluk dönemine geçmekle birlikte verilmeye başlanır.

Bu durum hemen çocuklarda tuvalet alışkanlığına ne zaman başlanır? Sorusunu getirmektedir.

Bu oldukça dikkat edilmesi gereken bir husustur. Önemli olmasının sebebi ise ne zaman başlanacağını bilmemenin ve doğru yöntemleri kullanmamanın kötü sonuçlar doğurmasıdır. Zaman ve eğitim doğru ayarlanmazsa hem tuvalet alışkanlığının süresi uzar hem de çocuğun kişiliğinde önemli sıkıntılara yol açar. Çünkü bu yeteneği kazandığında psikolojik olarak özgüvenli hissedecek çocuk yanlış yöntemler sebebiyle bu sürecin kötü geçmesi durumunda çekingenlik yaşayabilir.

Bunlar dışında çocuklarda tuvalet alışkanlığında dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise her çocuğun aynı dönemde öğrenmesi gerektiği gibi bir yanılgıya kapılmaktır. Genellikle çocuklar 18 ila 24 aylar arasında tuvalet alışkanlığına hazır olmaktadır. Ancak bu süre bir standardı ifade etmez. Bu aylardan önce ya da sonra da çocuk tuvalet alışkanlığı sürecine hazır olabilir. Bu süreç çocuğun gerekli kaslarının ve zihinsel yapısının hazır olmasıyla alakalıdır. Buradan anlaşılacağı üzere çocuğun tuvalet alışkanlığına hazır olup olmadığı takip edilmelidir. Ayrıca kız çocukları erkek çocuklarına göre daha erken tuvalet alışkanlığı sürecine hazır duruma geleceği de unutulmamalıdır. Bu bilgiler ışığında “Peki o zaman çocuklarda tuvalet alışkanlığına ne zaman başlanır?” sorusu akıllara gelmektedir.

Çocuklarda tuvalet alışkanlığına ne zaman başlanmalı?

Her ne kadar 18. Aydan sonra çocuklarda tuvalet alışkanlığı sürecine başlamak gerekse de çocuğun fiziksel ve zihinsel gelişimine göre bu durum değişkenlik gösterebilmektedir. Bu sebeple çocuğun takip edilmesi ve hazır duruma gelip gelmediği gözlemlenmelidir.

Tuvalet alışkanlığına hazır olduğunu gösteren çocuklar şu davranışları sergiler;

• Yürümeye başlaması ve kısa süreli dik oturmalar kas yapısının hazır olduğunu gösterir.
• Yardım almadan pantolonunu aşağı indirmesi ve yukarı çekmesi.
• Bebek bezi kullanmaktan rahatsızlık duymaya başlaması.
• Altının ıslak olması durumlarına tahammül edememesi ve bezi çıkarmaya çalışması.
• Tuvalet zamanlarının düzenli olması. (yemek düzeni olduğu için aynı zamanlarda tuvaletini yapar.)

Bu durumlar görülmeye başlandığında özellikle çocuk tuvalet zamanlarını düzene soktuğunda artık altını ıslatmak istemeyeceğinden tuvaletini tutmaya ve geciktirmeye başlar. Bu da aslında tuvalet bilincinin oturduğunu gösterir. Anne ve babada bu dönemde ona yardımcı olacak tuvalet kelimeleri kullanmaya başladığında ise çocuk bunları idrak etmeye başlar ve parçaları birleştirir. Bundan sonra ise artık tuvaleti geldiğinde sizin ona öğrettiğiniz kelimeleri kullanarak size haber verir.

Bu ve bunların birkaçı çocuğunuzda var ise çocuğunuz tuvalet alışkanlığına hazırdır.

Tuvalet alışkanlığı nasıl verilir?

Tuvalet alışkanlığı vermeye başlamadan önce bazı hazırlıklarda bulunmak oldukça işi kolaylaştırıcı olacaktır. Öncelikle çocuğa tuvalet alışkanlığı fikri aşılanmalıdır. Bu bez değiştirirken çocuğa aşamalardan, çiş, kaka gibi kavramların öğretilmesinden başlanabilir. Bununla birlikte altını değiştirme işlemi tuvalette yapılmaya başlanması çocuğa tuvalet işinin burada yapıldığını benimsetebilir. Zamanla tuvalete lazımlık koymak ve bunun ne işe yaradığı anlatılmaya başlanabilir. Hatta bunu sizin çocuğa ne işe yaradığını göstermeniz çocukların gördüklerini kopyalamasından dolayı işinizi baya bir kolaylaştırır. Başlarda lazımlıktan hoşlanmasa da oyunlara dahil edilmesi ya da lazımlığı kullandığında sevdiği şeylerin verilmesi onu motive edebilir. Bu alışkanlık sırasında en önemli nokta sabırlı olmaktır. Bu gibi olaylar sürekli ve sabırla tekrarlanmalıdır.

Lazımlık bu dönemde çok önemlidir. Çocuğun ulaşabileceği bir yerde olması ve lazımlığı sevmesi sağlanmalıdır. Eğlenceli oyuncaklar ve kitaplar bu dönemde teşvik edici olabilir. Eğer çocuk aynı saatlerde altını pisletiyorsa bu saatlerde çocuğun lazımlığa gitmesi sağlanmalıdır. Yukarıda da belirtildiği gibi bu dönemde sabırlı olunmalıdır. Bu olayların tekrarlanması çocuğun zamanla lazımlığa gitmesini sağlar.

Lazımlığa gittiğinde onu motive edici cümleler ve ödüller verildiği kadar olumsuz sonuçlarda da çocuğu azarlamamaya, üzmemeye dikkat edilmelidir. Aksine bir sonraki sefer için güdülemek daha faydalı olacaktır.

Tuvalet alışkanlığında gece nasıl bir yol izlenmelidir?

Lazımlığa başarıyla uyum sağlayan çocuğa zamanla normal tuvalet alışkanlığı kazandırılmalıdır. Kimi çocuklar bu alışkanlığı kolay kazanırken kimileri zorlanabilir. Fakat eninde sonunda bu durum düzene girecektir.

Çocuklar kas gelişimlerini tamamen tamamlamadan geceleri tuvaletini tutamaz. Bu sebeple gündüzleri tuvaletini doğru bir şekilde yapsa da geceleri tutamayabilir. Bu sebeple bu durumu normal karşılamak gerekir. Zaman içerisinde çocuk altının ıslanmasını sevmediği için geceleri de altını pisletmeme eğilimi gösterecektir. Bu sayede de bireysel olarak tuvaletinin tutmayı öğrenecektir.

Bu zamanlarda birkaç gece bezsiz uyutulabilir ve eğer sabah altı kuruysa bu durum devam ettirilmelidir. Eğer tuvalet alışkanlığı yeni başladıysa geceleri lazımlık yakın bir yerde tutulmalıdır. Çünkü çocuklar tuvaletlerini son anda algıladıkları için tutamayabilirler. Odasında lazımlık bulunması çocuğun geceleri de lazımlığı kullanmasına yol açar. Ancak bu dönemde altına kaçırmalar olabileceği için su geçirmez örtüler kullanmakta fayda var.

Çocuk geceleri de lazımlık kullanmaya başladıysa mutlu son yakın demektir. Çocuk artık kas gelişimini tamamlamaya ve tuvalet alışkanlığı sürecinin sonuna gelmeye başlamıştır.

 Bu süreçte sabırlı olmalı ve çocuğu motive edici söylemler ve eylemlerde bulunmalısınız. Her işte olduğu gibi bu işte de en önemli nokta sabır ve sürekliliktir. Sabırlı ve sürekli olduğunuz sürece çocuğunuz kısa sürede tuvalet alışkanlığı sürecini tamamlayacaktır.