Çocuğum Neden Kardeşini Kıskanıyor?

Merhabalar ben Çocuk Gelişimi Uzmanı Bedriye Çelik. Bu yazımda sizlerle toplumumuzun temel kurumu olan ailelerimizde, anne babaları çok sevindirirken evdeki bazı bireyler için zorlayıcı olabilecek bir durumdan bahsedeceğiz.

Evet, aile toplumuzun en temel kurumudur. İnsanların doğduğu anda dahil olduğu toplumun en küçük sosyal birimidir. Bu sebepten dolayı aile için bir çocuğun gelişiminin şekillendiği ortam demek de oldukça uygundur. Ancak bu kurumda her daim güzel şeyler meydana gelmeyebilir. Yeni bir bebeğin doğması, ailedeki her ferdi eşit derecede mutlu etmeyebilir. Yeni bir bebek anne ve babayı oldukça heyecanlandırsa da evdeki kardeş için bir takım kafa karışıklıkları yaratabilir. Örneğin, “neden yeni bir bebek geliyor, beni artık eskisi gibi sevmeyecekler mi, her şeyimi onunla mı paylaşmalıyım, benimle oynamayacaklar mı vb.” bir çok soru bu yeni durumla birlikte evdeki çocuğun düşündüğü şeyler olabilir.

İşte tam da burada düşünmemiz gereken yeni bir konumuz var: “kardeş kıskançlığı, kardeş rekabeti, kardeş istismarı” hangi ismini kullanmak isterseniz. Yapılan son çalışmalar gösteriyor ki 9 aylık bebekler bile kıskançlık duygusunu hissedebiliyor. Öncelikle bunu çocuğun bir duygusu olarak kabul edip çocuğa o şekilde yaklaşmak konumuz için önemli bir durum. Tıpkı çocuğumuzun mutlu olması, sevinmesi, üzülmesi, kızması gibi bu da ona ait bir duygu. Bu duygu bir çok şekilde ortaya çıkabilir. Örneğin, yeni doğan kardeş uyurken onun canını yakmak, oyuncaklarını onunla paylaşmamak, ebeveyne sen beni sevmiyorsun gibi söylemlerde bulunmak, sürekli büyük ebeveynlerde kalmak isteme, eskisi gibi yemek yememe, gelişimsel dönemine uygun davranışlar göstermeme vb. birçok durumda karşımıza çıkabilir. Peki bunu önlemenin bir yolu var mı? Aslında buna önlemek yerine bu duyguyu daha sağlıklı bir hale getirmek desek daha uygun olabilir. Çünkü en başında bahsettiğimiz gibi bu da diğer duygular gibi çocuğumuzun bir duygusu.

Öncelikle çocuğu kardeşe nasıl hazırladığımız oldukça önemli. Çocuğa bir kardeşinin olacağını doğmadan önce söylememiz, onu bu sürece en sağlıklı şekilde hazırlamamız çok kıymetli. Çocuklardaki zaman kavramı bizler gibi akmadığı için çocuğa kardeşi olacağını annenin hamile olduğunu öğrenildiği gibi söylenmesi çocuklarda bir kaygıya sebep olabilir. Çünkü 9 ay bir çocuğun beklemesi için oldukça uzun bir süre. Bu sebeple annenin karnı fark edilmeye başladıktan sonra söylememiz, onların bekleyeceği süreyi kısaltmakla birlikte sürece somut olarak eşlik etmelerini de sağlamış olacaktır. Sürece somut olarak eşlik etmek kısmı hassas bir noktadır. Burada çocuğu kardeş ile ilgili her durumun içine katmak ya da katmamak süreci zorlaştırabilir. Bu durumda önemli olan çocuğun fikridir. Örneğin o da gelmek isterse birlikte kardeşi için alışverişe çıkabilir, kardeşine yeni eşyalar alabilirsiniz.

Çocuğumuzun en çok irdelediği soru “beni eskisi kadar sevecekler mi?” olacaktır. Çünkü kardeş için yapılan her alışveriş onu ne kadar heyecanlandırsa da evde, eve daha gelmeyen biri için birçok hazırlık yapılıyor, bu onu biraz düşündürebilir. Bunun için çocuğunuzun albümünü açıp onunla birlikte albümü inceleyebilirsiniz. Onun ne kadar küçük olduğunu kardeşinin de tıpkı onun gibi küçük olacağı için kendi ihtiyaçlarını karşılayamayacağını evdeki bireyler olarak ona yardım edeceğinizi belirtebilirsiniz. Bunun yanı sıra birlikte kardeş ile ilgili resimli çocuk kitapları okuyabilir bunlar üzerine sohbet edebilirsiniz.

Peki bunların hepsini yaptığımızda çocuğumuz kardeşini kıskanmayacak mı? Elbette hayır. En başında dediğimiz gibi bu bir duygu, önemli olan onu sağlıklı bir sınırda tutmak. Özellikle çocuğunuz 3 yaşları ya da ilkokula başlama gibi bir dönemde ise kardeşini daha da çok kıskanabilir. Çünkü ortalama 3-5 yaş arası çocuklar benmerkezci dediğimiz dönemde olurlar. Yani tabiri caizse dünya onlar için vardır, güneş açtı ise o güneşli havayı seviyor diye açmıştır gibi bir çok durumu kendileri için olduklarını zannederler. Bu dönemdeki bir çocuk, kardeşinin olmasını onun işlediği bir suçun sonucu zannedebilir. İlkokul dönemi gibi çocuğun hayatında yeni başlangıçların olduğu dönem de yine çocuk ve kardeş, haliyle aile için zorlayıcı olabilir. Yeni bir oluşum içerisine girerken çocuklar kaygılı olabileceği için ailelerini her daim yanlarında isteyebilirler. Bu sebeplerle yukarıdaki gibi bir süreç yaşayarak çocuğu kardeş fikrine sağlıklı bir şekilde alıştırmak, kardeşin ihtiyaçlarını karşılarken diğer çocuğumuzun da aynı şekilde ihtiyaçlarını giderebilmek oldukça önemli. Tüm bunlara rağmen çocuğumuz kardeşine bir türlü alışamadıysa, bu durum evde büyük krizler yaratıyorsa, kardeşin canını yakmaya hatta hayati tehlikeler oluşturmaya başladıysa o zaman geç kalmadan bir uzmandan destek almakta fayda var.

Sevgili ebeveynler eve yeni bir kardeşin gelmesi sizleri çok heyecanlandırsa da çocuklar her zaman bizimle aynı duyguyu paylaşmayabilir. Bu süreci evdeki çocuğumuzun gözünden düşünmekte, çocuğumuza buna uygun tepkiler vermekte fayda var. Unutmayın ki onlar ve bizim stres yönetim düzeyimiz, duygusal farkındalığımız, duyguları yönetme becerilerimiz aynı değil.

Çocuklarınızı keyifle büyütmeniz dileğiyle…