Bilinçaltı mı Bilinçdışı mı?

Bu iki kelimeyi de günlük hayatımızda çok duyarız, hatta muhtemelen “bilinçaltı” kelimesi oldukça sık kullandığımız bir kavramdır. Acaba doğru kavramı doğru yerde mi kullanıyoruz?

BİLİNÇALTI VE BİLİNÇDIŞI NEDİR?

Hepimizin bildiği gibi Freud teorisinde, bilinç ve bilinçdışı mekanizmalar üzerinde oldukça fazla durmuştur. Hatta bu mekanizmalar Freudyen psikolojinin merkez noktasıdır. Literatüre baktığımızda zaman zaman “bilinçdışı” kavramım kullanılırken zaman zaman “bilinçaltı” kavramının da kullanıldığını görürüz. Evet, Freud bu iki kavramı da kullanmıştır; ilk yazılarında bilinçaltı kavramını kullanırken daha sonraki yayınlarında bilinçdışı kavramını kullanmaya başlamıştır. Tabii ki bu durum bu iki kavramın birbirinden ayrılmasını da beraberinde getirmiştir.

Bilinçaltı bilincimizin kabul etmek, baş etmek istemediği, yüzleşmekten kaçındığımız şeylerin tutulduğu yerdir. Bilinçaltı ürünleri gündelik hayatta çok fazla karşımıza çıkar, mesela gün içinde gördüğünüz/duyguduğunuz bir şey durup dururken geçmişte yapmış olduğunuz çok büyük bir hatayı hatırlattı, bu bilinçli olarak bastırdığınız bir duygunun bilince çıkmasından ibarettir. Yani bu da bilinçaltını bir nevi bilincin bir parçası yapar. Anlık olarak farkında olmadığınız fakat bir uyaranla kolayca hatırlayıp muhakeme edebileceğiniz/kullanabileceğiniz bilgilerdir. Bu yüzden farkındalık dışı olan dürtülerden, otomatik davranışlardan bahsederken bilinçaltı kavramını kullanmak yanlıştır. Bu yüzden Freud da bilincin bir parçası olup sadece onun bir alt tabakası imiş izlenimi (ve anlamı) veren bu kelimeyi kullanmanın doğru olmadığına karar vermiştir.

Bilinçdışı bilince gelen her türlü bilgiyi; gördüğümüz, duyduğumuz, algıladığımız, kokladığımız, dokunduğumuz vb. her şeyi o anda hissedilen duygu ile birlikte DOĞRUDAN kaydeden yerdir. Hayatımız boyunca edindiğimiz TÜM bilgiler buradadır, yaşandığı gibi HAM hali ile buradadır, iyi ve kötü/doğru ve yanlış vb. kavramlarını barındırmaz çünkü SAF bilgilerden oluşur. Bilince gelen her bilgiyi kaydetse de bilince kaydedilmeyen, bilinçli algılanmayan, hatırlanmayan, hatta varlığı ile ilgili hiçbir bilgimiz olmayan şeyler de buradadır ve sürekli kaydetmeye devam eder. Verdiğimiz tepkiler, muhakeme yeteneğimiz, anlamlandıramadığımız tutumlarımız, inançlarımız gibi bir çok şey bilinçdışına kaydedilen bilgilerden gelir. Mesela kendinizi hep yıkıcı tarzda ilişki kurarken gözlemliyorsunuz ve bunu neden yaptığınızı bilmiyorsunuz. Bu bilinçdışı mekanizmalarının sonucudur.

Yani farkında olmadığınız, nedenini bilmediğiniz, travmalarınızdan kaynaklandığını düşündüğünüz davranışlarınız ve semptomlarınız BİLİNÇDIŞI ürünüdür.