Bağlanma Kuramı Nedir?

Bağlanma Kuramı

İnsan türü yeryüzünde yaşayan diğer birçok türden farklı olarak pek çok açıdan bakıma muhtaç olarak dünyaya gelir ve bu muhtaçlık durumu yine pek çok türe nazaran daha uzun süre devam eder. Bu süreçte yeni doğan insan yavrusunun yeme, içme, temizlenme vb birçok ihtiyacı bir başkası tarafından giderilmek zorundadır. Bunun yanında fiziksel ihtiyaçlarını henüz tek başına gideremeyen bebeğin çevresini algılamaya başlaması ile çeşitli şekillerde iletişim kurma çabaları da başlamaktadır. Bebek gülerek, ağlayarak , agulayarak ihtiyaçlarını dile getirdiği gibi çevresiyle de iletişim kurmaya başlamaktadır.

Bağlanma kuramı , bebeğin bu süreçte fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarını gideren kişi ile kurduğu ilişkiyi açıklamaya çalışır.

Bağlanma, kişiler arasında kurulduğu düşünülen ilişkisel bir bağı ifade eden durumdur. Literatürde bağlanma kişinin bir başkası ile kurduğu duygusal bağ olarak tanımlanmıştır (Ainsworth ve Bell , 1970; akt. Karameşe,2014). John Bowlby (1944) ‘nin suç işleyen çocuklarla yapmış olduğu çalışma sonucunda küçük yaşta bakım veren ilgisinden mahrum kalan çocukların suça karışma oranlarının fazla olduğunun fark edilmesi ile çeşitli açılardan bağlanma konusu ele alınmaya başlamıştır (Karameşe, 2014).

Bowlby tarafından geliştirilen kuramda , erken çocukluk döneminde bebeklerin duygusal bağ kurdukları kişi ile ayrı kaldıkları zaman fiziksel ve davranışsal bazı tepkiler ortaya koydukları belirtilmiştir (Bowlby, 1982; akt. Karameşe, 2014). Bu tepkiler kurulan bağın niteliğine dair ipuçları içermektedir. Bu bağ bebeğin ihtiyaçlarının karşılanması , sevgi ve ilgi görmesi ile oluştuğundan annenin yokluğunda bebeğe tüm bunları sağlayan bir başkası ile de kurulabilmektedir (Bowlby, 1969; akt. Erzen, 2016). Bu nedenle bağlanma figürü olarak anne yerine bebeğe bakım veren ifadesinin kullanılması daha uygun olmaktadır.

Bebekler doğumdan sonraki sekizinci haftadan itibaren çevrelerine reflektif hareketlerle tepkiler verirken , yedinci aylarından itibaren çevrelerinin farkında olarak anlama çabası içerisinde bir çevreleri ve kişilerle ilişki içerine girerler ( Soysal,2005; akt. Kaya&Bektaş, 2019). Bunun sonucu olarak bebeklerin ihtiyaçlarını gideren özneye karşı yakınlık geliştirdikleri bağlanmanın da bu süreçte yani altıncı aydan başlayarak yirmi dördüncü aya varan süreçte geliştiği ileri sürülmüştür (Kaplan, 1994; akt. Kaya&Bektaş, 2019). Bowlby (1982) ise bebeğin üç yaşına kadar bağlanma figürü ile oluşturduğu bağın şekillendiğini ve yoğunluğunu koruduğunu , üç yaşından sonra artık çocuğun ikincil bağlanma figürlerine de yönelebildiğini , ilk bağlanma figürünü yokluğuna daha tahammül edebilir olduğunu belirtmiştir ( akt. Karameşe, 2014).

Kuramda bebeklik döneminde bakım verenle kurulan bağın bebeğin ihtiyaçlarının karşılanması ile şekillenmeye başladığı, bebeğin tehlike olarak gördüğü anlarda bağlanma figürüne yakın olmayı istediği, bebek ile bağlanma figürü arasında güvenli bir bağ kurulmuşsa yani bebek için güvence üssü olarak gördüğü bakım vereni ulaşılabilir olarak görüldüğünde, bebeğin çevreyi keşfe çıkabileceği, risk alabileceği aksi halde huzursuzluk göstereceği belirtilmiştir (Karameşe,2014).

Bowlby (1980) ‘ye göre bağlanma figürü ile kurulan bu bağ geçici bir sistem ortaya koymaktan öte kişinin hayatının devamında kurduğu ilişkilerde konumlanmasına yön veren bir durumdur (akt. Koyun, 2016). Kişilerin kurdukları ilişkilerde bebeklik döneminde bakım vereni ile kurduğu bağın izlerini taşıması fikri ilk bakım verenin çoğunlukla anne olması ile daha geniş anlamda ebeveyn-bebek ilişkisinin önemini vurgulamaktadır.

Çocukluk dönemi bağlanma kuramı önemini özellikle bazı gelişimsel basamaklarda gösterir. Çocukluk çağı sorunları açısından bakıldığında çocuğun ebeveyni ile kurduğu bağın güvensiz olması durumlarında ayrışma sorunları ortaya çıkabileceği gibi, anaokuluna/okula başlama süreçlerinde yaşanan uyum sorunları , özgüven sorunları, arkadaşlık ilişkilerinde yaşanan problemler baş gösterebilmektedir.