Doğumdan hemen sonra ya da ilk bir saatlik süre içerisinde annenin yenidoğan ile ten tene temas etmesi ve bunun bir süre devam ettirilmesi erken ten tene temas olarak tanımlanmaktadır. Ten tene temas (TTT) için yenidoğan çıplak olarak annenin çıplak göğsüne yüzüstü pozisyonda yatırılır, yenidoğanın karnı ve göğsü annenin tenine temas ettirilir ve yenidoğanın solunum yolu açık kalacak şekilde başı yana çevrilir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) doğumdan sonra ilk bir saat içerisinde emzirmeyi ve ten tene temasın sağlanmasının önemli olduğunu vurgulamaktadır. Erken TTT'nin anne ve yenidoğan sağlığını olumlu yönde etkilediğine dair pek çok çalışma bulunmaktadır.

Erken ten tene temas bebeğin yaşam bulgularının sabitleşmesine, sinir sisteminin gelişimine, erken dönemde beslenmesine ,hızlı kilo almasına ve bunun sonucunda da kısa sürede düşük doğum ağırlıklı bebeklerin doğum ağırlığına ulaşmasına, ağlamayı azaltmasına, daha az tıbbi sorun yaşamasına, hastaneden erken taburcu olmasına, bebeğin daha kaliteli uyumasına katkı sağlamaktadır. Aynı zamanda plasentanın çıkmasını kolaylaştırabileceği saptanmıştır.

Doğumdan hemen sonra erken ten temasının başlatılması ve ilk bir saat içinde emzirmenin başlatılması anneyi de fizyolojik ve psikolojik olarak pozitif yönde etkilemektedir. Bebeğiyle erken ten tene temas uygulayan annelerin bebeklerinin gereksinimlerine karşılık verebilme hassasiyeti daha çabuk geliştiği ve bebeklerde emzirmenin daha çabuk ve daha uzun süreli olarak gerçekleştiği belirtilmiştir. Prolaktin ve oksitosin hormonlarının uyarılması laktasyon sürecine yardım ederken uterusun(rahim) involüsyonunu(toparlanmasını) da hızlandırarak doğumun üçüncü evresinin kısalmasını ve doğum sonu kanamaların azalmasını sağlamaktadır. Hormonal uyarılma ,anne bebek bağlanmasını kolaylaştırarak anneleri annelik hüznü ve doğum sonu depresyon gibi risklerden korumaktadır. Etkili bağlanma için annelerin yenidoğan ile zaman kaybetmeden, ilk beslenmeyi beklemeden, erken ten tene temas etmesi gerekmektedir. Ten tene temas sadece anne ile değil baba veya bakım veren diğer bireylerle de yapılabilmektedir. Özellikle babalarla başlatılan TTT, babanın bebekle bağlanmasını kolaylaştırmaktadır. Yakın bedensel temas, anne ve babanın bebekle bağlanması için gereken fizyolojik iklimi sağlarken, yenidoğanın da yeni yaşama adaptasyonunu kolaylaştırmaktadır.

Son yıllarda yapılan kanıta dayalı çalışmalar, doğumdan hemen sonra yapılan bazı rutin yenidoğan bakım uygulamalarının emzirmeden sonraya ertelenmesini ya da bakımlarının TTT pozisyonundayken yapılmasını önermektedir. Rutin uygulamalarda, yenidoğan doğar doğmaz en kısa sürede göbek kordonu kesildikten sonra radyan ısıtıcı altına alınıp ilk bakımı yapılırdı. Yenidoğanın ilk bakımını yapmak ve giydirmek , bebeğin anneyle buluşmasından önce gelirdi. Anne dostu hastane uygulamaları içerisinde yer alan kanıta dayalı rehberlerin önerileri ile bu durum değişmeye başlamıştır.

Yapılan bazı çalışmalarda erken ten tene temasın ebeveynliğe geçiş ve eş ilişkisi gibi psikososyal uyumla da ilişkili olduğu saptanmıştır.

Erken TTT'nin anne, baba ve yenidoğan sağlığına etkilerini araştırmak amacıyla Mörelius ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada; tükürük kortizol (stres hormonu) düzeyi, ebeveyn stresi, depresyon ve emzirme durumu incelenmiştir. Ten tene temas sağlanmış 23 aile ve sağlanmamış 19 aile taburcu edildikten sonra, takip edilmiştir. TTT yapılmış bebeklerde birinci ayda düşük tükürük kortizol seviyesi bulunmuştur. Ayrıca eş ilişki problemlerinin azaldığı, bebeklerin daha az ağladığı, daha iyi uyuduğu, annelerin daha fazla emzirdiği ve bebeklerine daha fazla bağlandıkları gözlenmiştir.

Sonuç olarak; DSÖ doğumdan hemen sonra bebeğin anne ile ten temasının sağlanmasını ve annenin emzirmeye cesaretlendirilmesini ve ihtiyacı varsa desteklenmesi gerektiğini belirtmektedir.

Ayşegül Karabacak