Aile İçi İletişim

Aile, çocukların hayatı öğrendikleri ilk yerdir. Bireylerin sağlıklı gelişimleri ailede başlamaktadır. Anne baba okulları olmadığı için insanlar çoğunlukla ya kendi kök ailesinden öğrendiklerini ya da çevrelerinden gördüklerini uygulamaktadır. Halbuki çocuk yetiştirmek çok hassas bir mevzudur ve anne-babaların bu konuda araştırma yapmaları ve uzman desteği almaları çok kritiktir. Ailelerin bilinçlenmeleri gereken önemli konulardan biri de aile içi iletişimdir. Aile içi problemlerin pek çoğu aile içi iletişimdeki sorunlardan kaynaklanmaktadır.

Aile İçi İletişimde Nelere Dikkat Edilmeli?

Zaman ayırmak: Etkili bir aile içi iletişimde olmazsa olmazdır. Aile üyelerinin birbirine yeterince zaman ayırıp ayırmadıklarını düşünmeleri gerekir. Anne ve babanın birlikte vakit geçirmesi, anne-çocuk, baba-çocuk ve tüm aile bireylerinin arasında sohbet, oyun, aktivite saatlerinin gerçekleştirilmesi aile içi iletişimi artırmaktadır.

Çocukların gelişim dönemleri: Anne-babalar çocukları ile iletişimde kimi zaman çocuklarının gelişim dönemini ve yaşını göz ardı etmektedir. Çocuktan yaşının üstünde beklenti, kriz anlarında iletişim kurma çabaları gibi durumlarda anne ve babalar sağlıklı bir iletişim kuramamakta ve çatışmalar yaşanmaktadır. Örneğin 2 yaşında bir çocukla inatlaşmak, ergen bir gence öğütler vermeye çalışmak gibi çocuğun yaşına ve gelişim dönemine uygun diyalog kuramamak da aile içi iletişim engelleri yaratmaktadır. Çocuğun anlayabileceği dilden konuşmak (daha kısa, net ve somut) dikkat edilecek bir diğer noktadır.

Öfke yönetimi: Kimi zaman ebeveynler aile içinde çatışmalar yaşar. Bu çatışmalarda öfkelenmek normal bir duygudur. Ancak öfkenin gösterilme şekli önemlidir. Öfkelenen bir ebeveynin sözel ya da fiziksel şiddet uygulaması hiçbir zaman doğru değildir. Çocuklar model alarak öğrenmektedir. Ebeveynlerin öfke aktarımları çocuklara da yansımakta, çocuklar da ebeveynleri gibi öfkelerini göstermektedirler. Ayrıca çocuğa yöneltilen öfke, çocuğun ruhunda yaralanmalara sebep olmaktadır. Çekingen, özgüveni düşük, pasif çocuklar ya da tam tersi biçimde, aşırı saldırgan, öfkesini yönetemeyen, zorba çocuklar yetiştirmek kaçınılmazdır. Eğer ebeveyn olarak çocuğunuzla iletişiminizde sürekli öfkeleniyor, bu öfkenizi çocuğunuza yansıtıyorsanız bir uzmandan destek almalısınız.

Kurallar ve sınırlar: Aile içi iletişimde önemli konulardan biri de kurallar ve sınırlardır. Kurallar, çocuğa özgürlük ortamının sınırlarını belirlemekte, belirsizliği ortadan kaldırmaktadır. Aile içi kuralları tüm aile üyeleri birlikte belirleyip nedenleri ve sonuçları üzerinde konuşmalılardır. Belirlenen kurallar değiştirilmemeleri ancak katı kurallar da olmamasına dikkat edilmeli. Örneğin, 7 yaşındaki bir çocuğa “tabletle hiç oynamayacaksın” kuralı yerine tabletin yararları ve zararları birlikte konuşularak bir zaman sınırlaması konulabilir. Bu zaman sınırı çocuk ve ebeveyn tarafından kontrol edilmelidir.

Etiketleme, kıyaslama: Çocuğa olumlu ya da olumsuz etiketler yapıştırmak onun üzerinde baskı yaratmaktadır. “Benim kızım çok çalışkandır, benim oğlum paşadır” ya da “çok tembel, çok yaramaz” gibi olumlu- olumsuz etiketler kişilerin gelişimlerine ket vurmaktadır. Bir diğer nokta ise, kıyaslamadır. Her çocuk biriciktir ve kendi güçlü yönleri ve potansiyelleri vardır. Komşunun, akrabanın çocuğu, sınıf arkadaşı çok iyi işler başarmış olabilir, onların adına sevinebilirsiniz. Ancak kendi çocuğunuzdan da aynı performansı beklemek, çocuğunuzun isteklerini, kişiliğini, seçimlerini, becerilerini göz ardı etmektir. Çocuğunuzu kıyaslayacağınız kişi yine çocuğunuzun kendisi olmalıdır. “Bak, geçen sene bisiklete binmekten korkuyordun ama bu korkunu yenerek bu sene kontrollü bir şekilde bisiklet sürebiliyorsun, aferin sana!”

Koşulsuz sevgi: Her çocuk, anne ve babası tarafından koşulsuz sevgiyi hak eder. Çocuğun olumsuz davranışlarından ötürü onu sevginizle tehdit etmeyin. “Ağlamaya devam edersen elini tutmayacağım, dediklerimi yapmazsan seninle konuşmayacağım” gibi tehditler çocuğunuzu ancak iyi davranışlarında sevdiğinizin mesajını verir. Çocuğunuzu sadece iyi davrandığında değil, olumsuz davranışlarında da koşulsuz sevgi göstererek sorunu birlikte nasıl çözebileceğinizin yollarını arayın.

Aktif Dinleme: Aile üyeleri sizinle konuşurken tüm bedeninizle onları dinlemek “seni can kulağıyla dinliyorum, seni önemsiyorum” mesajı verir. Özellikle çocukla iletişimde çocuğunuzu göz hizasında, onun gözlerine bakarak dinlemeye özen gösterin. Cevap vermeden önce anlamaya çalışmak, empati kurmak, karşınızdaki kişiyi doğru anlayıp anlamadığınızı kontrol etmek önemlidir. Aile üyelerinizin sözel mesajlarının yanında beden hareketlerine, jest ve mimiklerine de dikkat edin. Bazen sözcüklerle anlatamadığımız şeyleri jest ve mimiklerimizle daha iyi aktarırız.

Aile içi süreçlerde yaşanan sorunlarda uzman desteği önemlidir. Aile içi iletişim, çocukla iletişimde dikkat edilmesi gerekilen noktalar, çocuk ve ergenlerde öfke ve davranış sorunları ile ilgili konularda destek almak istiyorsanız panelimden bana ulaşabilirsiniz. Sağlıklı ve mutlu günler dilerim.